به گزارش نبض بازار قاچاق انواع سوخت به معضلی جدی تبدیل شده است. موضوعی که سالیان سال است وجود دارد و برخی از مقامات به تازگی آماری از آن ارائه کرده‌اند.
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، 6 آذر ماه سال جاری در صحن علنی مجلس عنوان کرد: «روزانه بین 25 میلیون تا 30 میلیون لیتر فرآورده از کشور قاچاق می‌شود که تردید نکنید این قاچاق سازماندهی شده است و مراکز تولید و مصرف‌کننده‌های اصلی، اولین تهیه‌کننده‌های این قاچاق هستند.».
تاکنون تلاش دولت‌ها برای کاهش قاچاق سوخت به طرح‌هایی مانند سازماندهی قاچاق در کردستان و سیستان و بلوچستان محدود بوده است که در آن مردم عادی مقصر اصلی قاچاق شناسایی شده‌اند. موضوعی که حتی توسط رئیس مجلس شورای اسلامی هم رد شد.
محمدعلی خطیبی، مدیر اسبق بین‌الملل نفت و نماینده اسبق ایران در اوپک، گفت‌وگویی انجام داده است که در ادامه می‌خوانید.
*قاچاق 30 میلیون لیتر سوخت در روز به چه معناست و از چه مجراها و مسیرهایی اتفاق می‌افتد؟
آمار 20 میلیون تا 30 میلیون لیتر قاچاق سوخت، تنها یک برآورد است و نمی‌توان آمار قاچاق را به دقت بررسی کرد. اما می‌توان گفت که عمدتا گازوئیل و بنزین قاچاق می‌شوند. متاسفانه این ارقام، بسیار قابل توجه است.
نکته مهم آن است که به‌رغم دشواری‌ها و هزینه‌های سنگین، کشور همچنان به واردات بنزین و گازوئیل با قیمت‌های بین‌المللی می‌پردازد و این سوخت‌ها پس از حمل به داخل کشور به طور عمده‌ای سر از مجراهای قاچاق درمی‌آورند.
این موضوع باعث تاسف است. اگر جلوی این قاچاق گرفته شود، تقریبا دیگر کشور از واردات بی‌نیاز می‌شود. قاچاق گسترده سوخت، نه‌تنها منابع ملی را هدر می‌دهد، بلکه فشار مالی بر بودجه دولت را بالا می‌برد. اگر قاچاق سوخت به‌طور جدی متوقف شود، می‌توان واردات سوخت را در بودجه به صفر رساند.
*آیا قاچاق این حجم از سوخت تنها محدود به امسال است؟
این مشکل محدود به امسال نیست و سال‌هاست که تکرار می‌شود، اما نتیجه مطلوبی از اقدامات صورت‌گرفته به‌دست نیامده است. متاسفانه یا برخورد جدی در این حوزه صورت نمی‌گیرد یا تلاش‌ها نتیجه‌ای به دنبال ندارند.
در این زمینه، همکاری و هم‌افزایی قوا، دستگاه‌های اجرایی و قضایی برای جلوگیری از قاچاق ضروری است.
اصلا مورد قبول نیست که با توجه به واردات بنزین با دشواری‌های زیاد، این حجم از سوخت از کشور قاچاق شود. برخورد با قاچاق، یک عزم ملی نیاز دارد تا سوخت قاچاق‌شده به جهت رفع نیازهای ملی به کار گرفته شود.
*مدیریت این قاچاق، چه توانی در سطح مدیریت عالی باید داشته باشد؟
متولی اصلی این اقدام، ستاد مبارزه با قاچاق کالاست. به رغم تلاش‌های انجام‌شده، تاکنون توفیقی حاصل نشده است.
با توجه به اینکه قاچاق سوخت هنوز هم ادامه دارد، نیاز است که ستاد مبارزه با قاچاق تقویت شود و قوای سه‌گانه نیز برای جلوگیری از قاچاق اقداماتی انجام دهند.
موضوعی که رئیس مجلس بیان کرد، تلنگری جدی است و نیاز است که خود مجلس به این ماجرا ورود کند. نباید صرفا به طرح این مسئله دل خوش کرد و لازم است دستگاه‌های اجرایی، قضایی و انتظامی به شکل جدی‌تری به ماجرا ورود کنند.
*چه عواملی به گسترش قاچاق سوخت، به‌ویژه بنزین و گازوئیل دامن زده‌اند؟
یکی از عواملی که مدام گفته می‌شود، اختلاف فاحش قیمت سوخت در داخل و کشورهای همسایه است. این اختلاف قیمت یکی از دلایل مهم گسترش قاچاق بوده و انگیزه بالایی برای قاچاق سوخت مخصوصا قاچاق گازوئیل ایجاد کرده است.
در موضوع قیمت سوخت باید اقدامات جدی صورت بگیرد. البته انتظاری نیست که در این شرایط قیمت‌ها را بالا ببرند و به مردم فشار وارد کنند. اما به هر حال، راه‌هایی وجود دارد. برای مثال، در ابتدا هدف از ارائه کارت سوخت، مدیریت مصرف و جلوگیری از قاچاق بود، اما در حال حاضر این ابزار به‌درستی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
اگر فردی اندازه سهمیه مصرف می‌کند، انتظاری وجود ندارد که قیمت برای آن‌ها بالا برود؛ چراکه از سهمیه‌های شخصی افراد قاچاقی صورت نمی‌گیرد. ارقام قاچاق سوخت بالاست و عمدتا ممکن است از طریق افرادی صورت گیرد که بیش از سهمیه مصرف می‌کنند.
پیشنهاد می‌شود سهمیه‌بندی سوخت همچنان با قیمت‌های فعلی حفظ شود، اما مصرف فراتر از سهمیه با قیمت‌های متفاوت محاسبه شود. برای مثال، سوختی که از طریق کارت جایگاه‌ها استفاده می‌شود، می‌تواند قیمت متفاوتی از قیمت سهمیه افراد داشته باشد. این روش می‌تواند به کاهش قاچاق و مدیریت بهتر مصرف کمک کند.
این موضوع نیاز به مدیریت جدی و صحیح دارد که هم قیمت سهمیه‌های مردم حفظ شود و هم قیمت برای کسانی که بیش از سهمیه مصرف می‌کنند، کنترل شود و ارقام قاچاق سوخت پایین آید.
*راه حل جلوگیری از قاچاق سوخت چیست؟
برای حل این بحران، مشارکت و هماهنگی تمام دستگاه‌ها، ازجمله دولت، مجلس و قوه قضائیه ضروری است. زیرا در موضوع قاچاق، منافع ملی هدر می‌رود. چندین سال است که آمار عجیب قاچاق ارائه می‌شود اما سوال اصلی این است که چرا کاری برای جلوگیری از آن انجام نمی‌شود؟
انتظار می‌رود که با توجه به تخصیص ارز برای واردات بنزین و گازوئیل، دیگر قاچاق این فرآورده‌ها انجام نشود و سرمایه ملی هدر نرود.
باید کاری برای این موضوع انجام شود و صرف بیان موضوع کافی نیست. این موضوع باید به‌عنوان یک مطالبه ملی در اولویت قرار گیرد. برخورد جدی و همه‌جانبه با قاچاق سوخت نیازمند اراده‌ای قوی و هماهنگی کامل بین دستگاه‌های مسئول است.
منبع: تجارت نیوز