به گزارش نبض بازار، بحث انتقال پایتخت دوقرن طول کشید از دوره قاجار شروع شد و الان که دوباره مسعود پزشکیان دوباره موضوع آن را مطرح کرده است.
طرح انتقال پایتخت بارها از سوی مقامات مسئول مطرح شده است . پس از پیروزی انقلاب، برای اولین بار دهه‌ی شصت این طرح در فضای رسمی مطرح گردید اما به دلیل شرایط ناشی از جنگ، این موضوع معطل ماند . پیش از این اما بارها در دولت‌های مختلف صحبت‌هایی در این زمینه انجام شده که هیچ یک نتیجه نداشته است .
در آخرین اتفاق رخ داده، در اردیبهشت ماه سال 1394 بود که شورای نگهبان طرح امکان‌سنجی انتقال مرکز سیاسی و اداری کشور و تمرکززدایی از تهران را تأیید کرد. در آن زمان پیروز حناچی که مسئول کنونی دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری بود، هزینه انتقال پایتخت را در محدوده 78 میلیارد دلار برآورد کرد.
در اردیبهشت ماه سال جاری اما احمد وحیدی ، وزیر سابق کشور در سخنانی درباره‌ی هزینه انتقال پایتخت اعلام کرد: انتقال پایتخت از سالیان طولانی مطرح بوده که این موضوع نیز باید به طور کارشناسی بررسی شود و نمی‌توان فوری تصمیم‌گیری کرد ضمن اینکه هزینه گزافی در حدود یک‌صد میلیارد دلار بودجه برای این کار لازم است.
در این میان بسیاری معتقدند هزینه‌کرد این رقم در شهرهای دیگر و حتی تهران می‌تواند قطب‌های مهم و آباد کشاورزی و صنعتی و گردشگری در کشور ایجاد کند و در این صورت نه تنها مهاجرت به تهران کاهش می‌یابد بلکه روند حاکم بر این مهاجرت می‌تواند معکوس شود.
در این میان علی فرنام، کارشناس مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی بر این اعتقاد است هزینه‌کرد این اعتبار در تهران، بحرانهای فعلی این ابرشهر را برطرف خواهد کرد.
یک بحث تکراری ؛ از قاجار تا امروز
علی فرنام، کارشناس حوزه شهرسازی و مسکن، با اشاره به بحث «انتقال پایتخت»، به خبرآنلاین گفت:« این بحث بارها در ۲۰۰ سال گذشته تکرار شده است؛ به‌گواه شواهد گوناگون از زمان قاجار هم این مساله مطرح می‌شد ولی دو مانع اصلی این طرح از همان زمان تاکنون اجازه تحقق این مهم را نداده است. اول اینکه تهران از نظر مکان، بسیار مناسب است و همچنین جایگزین‌های مطرح شده برای پایتختی هم هرگز جایگزین‌های مناسبی برای انتقال پایتخت نبودند به نحوی که حتی شانس چندانی برای موفقیت در تمرکز زدایی را هم پیدا نمی‌کردند.»
این کارشناس مرکز پژوهشهای مجلس افزود:« البته در گذشته بیست تا سی کشور پایتخت‌های خود را جابه‌جا کرده‌اند و مجموع نقاط قوت و ضعف آنها در پژوهشی که ابتدای دهه ۹۰ انجام شد، مورد بررسی قرار گرفت. در آن مطالعه، به طور خاص نتیجه گرفته شد که با تمام چالش‌های پیچیده و گوناگونی که تهران با آن مواجه است، بهتر است سراغ تمرکززدایی و آمایش سرزمین برویم تا اینکه در پی تغییر پایتخت باشیم.»
فرنام با اشاره به اینکه دولت‌ها حق دارند پژوهشهای جدیدی هم انجام دهند، خاطرنشان ساخت:« احتمالا دولت از طریق دیگر پژوهش‌هایی را برای این مهم انجام می‌دهد.»
انتقال پایتخت از نظر منطقی عملی نیست
او در پاسخ به پرسشی در مورد شانس رفتن پایتخت به سواحل جنوبی که اخیرا مطرح شده، توضیح داد:«در اینکه باید جمعیت ساکن در سواحل جنوبی کشور را افزایش داد، نباید تردید داشت. چنین چیزی در غالب آمایش سرزمین وجود دارد و باید پیگیری شود ولی انتقال پایتخت موضوع دیگری است. البته انواع مشکلات و کاستی‌ها در این رابطه وجود دارد ولی تنها اگر بخواهم از زاویه پدافندی هم ماجرا را بنگریم، چنین اقدامی خسارت بار است.»
این کارشناس عضو مرکز پژوهشهای مجلس گفت:« هزینه‌های انتقال پایتخت و ایجاد فضای کافی برای شهری با یک میلیون نفر جمعیت، چند ده میلیارد دلار است. این اعتبار باید هزینه زیرساخت، حمل و نقل، ساختمان‌های دولتی، فضای عمومی شود که تامین این هزینه‌ها ممکن است از عهده هر کشور یا دولتی برنیاید. »
فرنام ادامه داد:« گرچه این گفتگو ابعاد اقتصادی مساله را مدنظر دارد ولی نباید فراموش کنیم که پایتخت پیش از هر چیز یک شهر سیاسی است و به همین دلیل بررسی جزییات و ظرایف از جنبه‌های گوناگون، ضروری است. بررسی کارشناسی پیش از این نشان داده که انتقال پایتخت حتی در همان گام نخست و مرحله مکان یابی شکست خواهد خورد و به همین دلیل هیچ مطالعه علمی هم پشتوانه نظری مدافعان تغییر پایتخت وجود ندارد.»
این کارشناس حوزه شهرسازی با تاکید بر پیچیده بودن چالش‌های کلانشهر تهران از جنبه‌های گوناگون تصریح کرد:«این مشکلات پیچیده البته پاسخ دارند ولی این پاسخ در روند و به شکل تدریجی می‌تواند تاثیرات ریشه‌ای و موثر برجای گذارد. در جهان کلانشهرهای پرمشکلی چون توکیو با ۳۰ میلیون نفر جمعیت و مکزیکوسیتی با ۲۰ میلیون نفر ساکن، پاسخ موثر پیدا کردند و تهران هم در همه چالش‌های مهمش مانند مسکن، آلودگی، کم آبی و ... هم راه حل مناسب را می‌تواند پیدا کند.»
این کارشناس بازوی پژوهشی مجلس با عنوان اینکه می‌توان از شدت فعلی جذابیت تهران کاست اما جلوی تقاضا برای مهاجرت با آن را نمی‌توان گرفت، افزود:« همانطوری که تقاضا برای مهاجرت به استانبول ترکیه یا سائوپائولو برزیل بالاست اما می‌توانیم مشکلات موجود را چنان پایدار رفع کنیم که با جابجایی پایتخت هم این سطح موفقیت حاصل نشود. همانطوری که گفتم هزینه انتقال پایتخت دستکم چند ده میلیارد دلار است؛ این بودجه اگر صرف رفع مشکلات تهران شود، به مراتب کاراتر خواهد بود.»
منبع: اقتصاد صد