به گزارش نبض بازار به نقل از خبرگزاری تسنیم، بحث یارانه ها از مباحث مهم تحقق عدالت اقتصادی و اجتماعی در جامعه و کاهش فاصله طبقاتی و کمک به اقشار مستضعف جامعه است اما متأسفانه با مرور زمان یارانه ها از اهداف اولیه خود به دور شده است و بهره مندی از آن بسته به میزان مصرف دارد یعنی هرچه قدر بهره برداری بیشتر باشد از یارانه بیشتری بهره مند می شویم و اکنون که مقام معظم رهبری دستور اصلاح ساختار لایحه بودجه را فرموده اند یکی از مواردی که حتما بایستی به آن توجه شود بحث یارانه ها است و به ویژه اکنون که بحث تحولات و برنامه‌ها برای هدفمندسازی یارانه پنهان نیز مطرح است؛ در این رابطه با مصطفی شریفی، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه گفت و گو کردیم؛
وی با بیان اینکه برآوردها و آمارهای نهادهای دولتی نشان می‌دهد مجموع هزینه‌های دولت برای پرداخت یارانه آشکار و پنهان در سال 98 برابر 90 هزار میلیارد تومان است گفت: این رقم تقریبا 2 و نیم برابر بودجه سالانه کشور است. بر این مبنا می‌توان گفت که سرانه یارانه اعطایی به هر فرد چیزی معادل 11 میلیون تومان در سال است که این رقم حدود 20 برابر یارانه نقدی دریافتی افراد تخمین زده می‌شود.
این کارشناس اقتصادی با ابراز اینکه سازمان برنامه و بودجه در گزارشی ارقام یارانه پرداختی در کشور شامل آشکار و پنهان را محاسبه و اعلام کرده است گفت: طبق این گزارش از 900 هزار میلیارد تومان رقم کل یارانه ها حدود 600 هزار میلیارد تومان به حوزه انرژی و نفت و مشتقات آن اختصاص دارد که 215 هزارمیلیارد تومان آن متعلق به بنزین است.
مفهوم یارانه پنهان
مصطفی شریفی با ابراز اینکه یارانه پنهان، عدم النفع دولت به جهت فروش کالاها با قیمت پایین‌تر از قیمت قابل فروش در خارج ازکشور است گفت: بیشترین میزان یارانه یعنی 649 هزار میلیارد تومان را یارانه پنهان به خود اختصاص داده است.
این استاد دانشگاه با انتقاد از اتخاذ چنین شیوه ای برای پرداخت یارانه گفت: هدفمند نبودن پرداخت یارانه ها باعث شده تا بخش عمده‌ای از آن سهم پردرآمدهایی شود که در اهداف تعیین شده برای دریافت یارانه هیچ جایگاهی ندارند.
انتفاع 23 برابری دهکهای بالای جامعه از یارانه نسبت به دهکهای پائین جامعه
وی با ابراز اینکه آنچه مسئله یارانه‌ها را از منظر تحقق عدالت به چالش می کشاند نحوه توزیع این یارانه‌ها است گفت: ضریب اصابت یارانه پنهان گاز، برق و بنزین نشان می‌دهد که میزان بهره‌مندی دهکهای بالای درآمدی 23 برابر دهکهای پایین است. از میان 249 هزار میلیارد تومان یارانه پنهان مستقیم، 8/ 15 هزار میلیارد تومان به سه دهک کم درآمد می‌رسد و رقم 121 هزار میلیارد تومان سهم سه دهک پردرآمد می‌شود.
بیشترین یارانه پنهان برای حاملهای انرژی
مصطفی شریفی با ابراز اینکه سالیانه حدود 310 هزار میلیارد تومان یارانه به انواع حاملهای انرژی در کشور پرداخت می‌شود که این بالاترین میزان در یارانه های پنهان است گفت: بر این اساس، بنزین معمولی با مصرف 90 میلیون لیتر در روز با قیمت 1000 تومان، قیمت فوب 54 سنت، 116 هزار میلیارد تومان یارانه پرداخت می‌شود و برای گازوییل غیر نیروگاهی حدود 100 هزار میلیارد تومان و گازوییل نیروگاهی 20 هزار میلیارد تومان یارانه تعلق می‌گیرد.
این کارشناس اقتصادی افزود: هیچ ایرانی مخالف این نیست که ماهیانه برای هر نفر پانصد هزار تومان در نظر گرفته شود و در عوض حتی قیمتهای حامل های انرژی به قیمت واقعی خود بازگردد اما چیزی که هست نباید بخش زیادی از این مابه التفاوت به بهانه هایی چون ایجاد زیر ساخت طرحهای عمرانی، گسترش حمل و نقل عمومی و امثالهم مصرف امور دیگر شود زیرا همانطور که دولت وقتی کسری بودجه می آورد از هزینه های جاری، حقوق و مزایا خود نمی کاهد و به سراغ کاستن از بودجه های عمرانی می رود نباید از مردم انتظار داشته باشد که گرانی حاصل از آزاد سازی را بدون دریافت یارانه مستقیم تحمل کنند.
وی با اشاره به طرح انصراف از یارانه ی نقدی که دولت در اوایل کار خود بر آن مصر بود گفت: اگر دولت در ابتدا به جای اینکه حقوق مدیران ارشد خود را چند برابر کند درصدی از حقوق مدیران ارشد را اختصاص به طرحهای عمرانی می داد و اعتماد مردم را به این وسیله بیشتر جمع می کرد احتمالا طرح انصراف از یارانه نقدی می توانست موفقتر باشد.
شریفی با انتقاد از مواجه دولت با نجومی بگیبران گفت: در تبلیغات رسانه ای چنان وانمود می شود که دولت نهم و دهم قانون شکن ترین دولت تاریخ انقلاب اسلامی بوده است در حالی که این دولت برای دفاع از حقوق نجومی بگیران حاضر است جلوی قانون و حتی مجلسی که با آنها همسو نیز است بیاستد؛ مصوبه افزایش حقوق برای مجلس نهم نیست بلکه مصوبه مجلس یازدهم است که دولت زیر بار آن نمی رود؛ اگر این اهتمامی که دولت برای دفاع از حقوق نجومی بگیران دارد در مورد سایر مردم و بخش های تجاری کشور نیز می داشت اکنون وضعیت کشور به مراتب بهتر بود
تناقض دولت با افزایش 7 برابری حقوق مدیران ارشد دولتی در دولت دوازدهم و ثابت ماندن مبلغ یارانه نقدی
این استاد دانشگاه افزود: وقتی دولت در کسری بودجه به جای کاستن از هزینه های جاری خود سراغ بودجه طرحهای عمرانی می رود چرا باید مردم راضی باشند که یارانه آنها ولو برای طرحهای عمرانی کاسته شود و روی دیگر این کار یعنی ما از یارانه مردم بکاهیم حال یا با افزایش قیمت حاملهای انرژی یا موارد دیگر تا خللی در حقوق نجمومی بگیران به وجود نیاید.
وی با انتقاد از اینکه میزان حقوق مدیران ارشد دولتی نسبت به دوره مشابه سابق 7 برابر شده است گفت: چگونه میزان یارانه نقدی به بهانه خرج شدن در طرحهای عمرانی در این ده سال تغیری نکرده است و تورم را ندیده است اما حقوق نجومی بگیران 7 برابر شده است.
مصطفی شریفی با ابراز تأسف از اینکه یارانه در اقتصاد ایران با توجه به اولویت‌گذاری و برنامه‌ریزی در مورد این مسائل اساسی، پرداخت نشده است گفت: غالبا پرداخت یارانه توسط دولت‌ها برای پوشاندن خطاها و جبران ناکارامدیشان بوده است.