به گزارش نبض بازار به نقل از ایرنا ؛ یاسر رستگار اظهار کرد: برای ریشه یابی خریدهای هیجانی باید ویژگی های اقتصاد کشور را شناسایی کنیم در واقع بدانیم که ساختار اقتصادی کشور چه ویژگی بنیادی دارد که تعیین کننده رفتارهای اقتصادی است.
وی با اشاره به این که در حوزه اقتصاد کشور یک ساختار نفتی سیاسی و دولتی حاکم است، ابراز داشت: مهم ترین ویژگی های اقتصاد نفتی نوسان ها و بی ثباتی است زیرا نفت کالایی متاثر از شرایط بین المللی است.
عضو هیات علمی دانشگاه هرمزگان گفت: کشورهایی که اقتصاد آنها وابسته به نفت است، قیمت نفت بر عهده آن کشورها نیست در نتیجه تغییر قیمت نفت بر روی بازار آنها اثر می گذارد.
رستگار دومین ویژگی اقتصاد نفتی را سیاسی (دولتی) بودن آن دانست و افزود: نفت در کشور ما نیز دولتی است و بسیاری از فرآورده های نفتی توسط نهادهای دولتی عرضه می شود بنابراین به شدت متاثر از تحولات سیاسی داخلی مثل تحریم ها و روابط دیپلماتیک در عرصه بین الملل است.
وی بیان داشت: نه تنها اقتصاد بین الملل که تحولات سیاسی بین المللی نیز بر روی قیمت بازار و کالاهای مورد نیاز مردم اثر می گذارد.
نبود اطمینان به آینده معیشتی در اقتصاد پرنوسان
استادیار دانشگاه هرمزگان با اشاره به نوسان های متعدد اقتصادی و اثرگذاری آن بر بازار کشور، اظهار داشت: در چنین شرایط اقتصادی، رفتار اقتصادی متاثر از همان ساختار است لذا انتخاب ها، تصمیم گیری ها و ارزش های اقتصادی در زندگی مردم نیز متاثر از همان بی ثباتی قیمت نفت و تحولات سیاسی بین الملل است.
رستگار تصریح کرد: از نگاه جامعه شناختی رفتارهای اقتصادی مانند هجوم بردن برای خرید ماکارونی، گوشت یا در صف خرید بنزین همه این رفتارها یک رفتاری آموختنی است در واقع مردم برای انجام و انجام ندادن چنین رفتارهایی جامعه پذیر شده اند.
وی در خصوص این نحوه جامعه پذیری نیز ابراز داشت: در اقتصاد پرنوسان چون مردم اطمینانی نسبت به آینده معیشتی خود ندارند و مدام با برنامه های پیش بینی نشده روبرو می شوند یاد گرفته اند کالای خود را همان روز خریداری کنند.
گرانی دغدغه اجتماعی و اقتصادی است
این مدرس دانشگاه ادامه داد: خریدهای هیجانی و احساسی رفتاری نیست که به آن نگاه روشنفکرانه داشت و بگوییم این رفتارهای مردم عامی است درحالی که بسیاری از تحصیلکرده ها نیز این رفتارها را دارند چون با این رفتارها جامعه پذیر شده اند.
رستگار در عین حال تاکید کرد: توقع می رود مردم با آرامش و رفتارهای کنترل شده رفتار عقلانی توام با متانت ازخود نشان دهند.
وی یاد آور شد: بخشی از هجوم احساسی مردم برای خرید بستگی به ساختار سیاست گذاری و مدیریتی دارد، زیرا این موضوع فقط دغدغه مردم عادی نیست بلکه مساله گرانی و نوسان بازار امروز مهم ترین دغدغه اجتماعی اقتصادی وفرهنگی کشور در بین تمامی قشرهای جامعه است.
سودجویی سودجویان از بازار ارز
عضوهیات علمی دانشگاه هرمزگان اظهار داشت: در این مساله اگر یک نگاه واقع گرایانه توام با نگاه عمیق جامعه شناسی وجود داشته باشد متوجه می شویم که چنین رفتارهای احساسی با ویژگی های فرهنگی مردم متفاوت است، زیرا این رفتارهای احساسی به رویکردهای کلان اقتصادی برمی گردد.
رستگار در خصوص شفافیت نهادهای نظارتی و نظارت بربازار در موضوع قیمت کالاها وگرانی ها نیز گفت: گاهی در مواردی چون نوسانات ارزی و بین المللی بر روی قیمت ها اثرمی گذارد و سودجویان از این تلاطم ها و بازار ارز سواستفاده می کنند لذا بخش زیادی از بازار از کنترل دولت خارج می شود.
نبود شفافیت بازار را پیچیده تر می کند
این مدرس جامعه شناسی یاد آور شد: در پاره ای موارد حتی نبود شفافیت در بازار و قیمت ها و همچنین پایین بودن قدرت نهادهای نظارتی بر بازار مساله را پیچیده تر می کند.
رستگار در خصوص پیامد خریدهای هیجانی مردم نیز اظهار داشت: از نظر روان شناختی و جامعه شناسی، بی ثباتی قیمت ها و نبود شفافیت ها باعث سرگشتگی بیشترمردم و تصمیم گیری های احساسی و کنترل نشده می شود.
شایعات؛ بحران مضاعف فضای مجازی
وی ادامه داد: یکی از پیامدهای جدی رفتارهای هیجانی برای خرید کالا و نوسان قیمت ها، بروز آسیب های اجتماعی مثل نزاع و درگیری جمعی است و همین درگیری ها، خوراکی برای سواستفاده رسانه های بیگانه می شود.
این استادیار دانشگاه هرمزگان از شایعات و اخبار دروغ در شبکه های اجتماعی به عنوان بحران مضاعف یاد کرد که بار روانی بازار را تشدید می کند.
به گفته رستگار، گسترش شایعه در زمان بحران می تواند رفتارهای مردم را نیز تحت تاثیر قراردهد لذا مدیریت این فضاها در گرو آموزش صحیح مردم است.
وی توصیه کرد: مردم در مقابل بازار شایعات در حوزه بازار و گرانی ها یک رفتار کنترل شده ای از خود نشان دهند در عین حال نهادهای نظارتی نیز باید بازار را از حالت انفعال خارج کرده وتصمیم های برنامه ریزی شده مناسبی بگیرند.
راهکار؛ نقد رفتارهای هیجانی از سوی رسانه ها
این مدرس جامعه شناسی آموزش را بهترین راه برای خروج از رفتارهای هیجانی دانست و اظهارداشت: نقد رفتارهای هیجانی با همصدایی رسانه های جمعی کشور از بحران مضاعف در شبکه های اجتماعی منتشر کننده شایعات و اخبار دروغ جلوگیری می کند.
رستگار گفت: اگر رسانه ها و به خصوص تلویزیون ما مدام به این مساله بپردازد تا 20 درصد می توان این هیجان های احساسی مردم را کنترل کرد.
به گفته عضو هیات علمی دانشگاه هرمزگان، 80 درصد کنترل هیجان های مردم به شرایط و ساختارهای اقتصادی کشور و در عرصه بین الملل بستگی دارد.
وی تصریح کرد: برای اقتصاد باثبات نیازمند بازگشت به اقتصاد کلان، بازنگری در رویکردهای کلان اقتصادی، بازنگری درسیاست های کلان حوزه مدیریتی و اصلاح ناکارآمدی های مدیریتی است.