به گزارش نبض بازار، حریم شهر عبارت است از قسمتی از اراضی بلافصل پیرامون محدوده شهر که نظارت و کنترل شهرداری در آن ضرورت دارد و از مرز تقسیمات کشوری شهرستان و بخش مربوط تجاوز ننماید. (ماده دو قانون تعاریف محدوده و حریم شهر، روستا و شهرک و نحوه تعیین آنها).
مردادماه سال گذشته بود که علیرضا زاکانی به‌عنوان شهردار تهران در صحن شورای شهر پایتخت حضور پیدا کرد و به تشریح اهم برنامه‌ها و اهداف مدیریت شهری پرداخت. از جمله این موارد، «حفاظت و صیانت از حریم شهری پایتخت» بود.
تهران، شهر بدون حریم
دست‌اندازی‌های پی در پی تحت عناوین مختلف طی سال‌های گذشته سبب شده که حریم شهر تهران رفته رفته کوچک و کوچک‌تر شود. در کنار این موضوع، عدم وجود متولی مشخص در حوزه حریم، مدیریت و نظارت بر حریم پایتخت را با چالش جدی و موازی‌کاری دستگاه‌های مختلف از جمله شهرداری تهران با شهرداری‌های شهر‌های همجوار مواجه ساخته است.
تداخلات دستگاه‌ها در حوزه حریم از نگاه شهردار تهران
شهردار تهران در اولین نشست خبری خود و در پاسخ به سوالی پیرامون حریم تهران به همین موضوع اشاره کرد و صیانت از حریم شهر را بر اساس قانون بر عهده شهرداری دانست و گفت: گاهی تداخلاتی با شهرستان‌های پیرامونی تهران رخ می‌دهد که باعث می‌شود موضوع حریم گم شود و تضییع عمومی صورت گیرد.
از بین رفتن دوم سوم از حریم تهران
سال ۱۳۷۴ برای تهران ۱۳۲۷ کیلومتر حریم تعیین شد، اما در حال حاضر حدود دو سوم آن از بین رفته است. وضعیت حریم پایتخت به‌قدری نگران‌کننده است که چندی پیش مدیرکل حریم شهر تهران به ارائه گزارشی از وضعیت حریم شهر تهران پرداخت و با بیان اینکه امروز شهر تهران دیگر حریم ندارد، گفت: با توجه به ایجاد دهیاری‌ها و شهرداری‌های متعدد، شهرک‌های صنعتی و بخشداری‌ها، حریم شهر تهران نسبت به محدوده قانونی شهر، کاهش پیدا کرده و این موضوع بسیار نگران کننده است.
نتیجه ۵۲ سال دست‌اندازی مستمر به حریم تهران
اهمیت موضوع حریم به حدی است که در نشست شورای حفظ حقوق بیت‌المال در اراضی ملی و منابع طبیعی دادگستری استان تهران به‌عنوان یکی از دستور کار‌ها مطرح شد. حمیدرضا صارمی در این نشست با بیان اینکه تهران اساساً دیگر حریم ندارد، گفت: حریم شهر تهران در ۵۲ سال گذشته به‌طور مداوم دچار دست‌اندازی و خدشه شده است.
در این میان، منطقه ۱۸ شهر تهران از جمله مناطقی است که در خصوص موضوع حریم با چالش‌های جدی و اساسی سر و کار دارد. این منطقه که یکی از مناطق شهری جنوب غربی تهران محسوب می‌شود، از شمال به بزرگراه فتح و ۴۵ متری زرند، از شرق به بزرگراه آیت‌الله سعیدی، از غرب به بزرگراه آزادگان و شهرستان قدس و شهریار، از جنوب به بزرگراه آیت‌الله سعیدی و بزرگراه آزادگان همجوار با شهرستان اسلامشهر و شهر چهاردانگه است.
منطقه ۱۸، نقطه صفر مرزی حریم تهران
محمدجواد خسروی شهردار منطقه ۱۸ گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه حریم شهر تهران در منطقه ۱۸ بالغ بر ۵۰ کیلومتر مربع است که گنجی برای منطقه ۱۸ و شهر تهران محسوب می‌شود، گفت: از مجموع ۸۸ کیلومتر مربع مساحت منطقه ۱۸ بالغ بر ۵۰ کیلومتر مربع آن حریم است.
وی با اشاره به اینکه در سنوات گذشته متولی حریم شهر تهران مشخص بوده و شهر تهران متولی حریم بوده است، اظهار کرد: مساحت منطقه ۱۸ در دهه گذشته بالغ بر ۳۵۰ کیلومتر مربع بوده است؛ در حالی که مساحت شهر تهران در حال حاضر ۷۰۰ کیلومتر مربع است و به مرور زمان شهر‌هایی مانند شهر قدس، چهاردانگه، احمدآباد مستوفی و بخشی از اسلامشهر از شهر تهران جدا شدند و شهر‌های دیگری شکل گرفت.
عدم ابلاغ سند راهبردی حریم شهر تهران به شهر‌های اقماری
وی عنوان کرد: یکی از مشکلات اساسی در خصوص موضوع حریم تهران این است که سند راهبردی حریم شهر تهران به شهرداری تهران ابلاغ شد، اما به شهر‌های اقماری اطراف تهران ابلاغ نشده و معتقدیم متولی حریم، شهرداری تهران است.
نتیجه مدیریت چندگانه در حوزه حریم
خسروی با اشاره به چالش‌های موجود در خصوص موضوع حریم با شهر‌های اطراف اذعان کرد: نگاه ملی داشته باشیم باید نسبت به این موضوع که حریم شهر تهران حفظ شود، تمکین کرد؛ چرا که مستندات و عکس‌های هوایی نشان می‌دهد زمانی که شهرداری متولی حریم شهر تهران بوده چه وضعیتی وجود داشته و در این هفت هشت سال اخیر که حریم دچار مدیریت چندگانه شده چه وضعیتی را شاهد هستیم.
شهردار منطقه ۱۸ با تاکید بر این گزاره که توسعه آتی شهر‌ها در دنیا از حریم است، گفت: متأسفانه حریم تهران مورد تجاوز قرار گرفته است؛ به عبارت دیگر به جای اینکه حریم تهران گسترش پیدا کند، شهر‌های اطراف حریم تهران را مورد تجاوز قرار دادند و حریم تهران را محدود می‌کنند و این یک فاجعه را در چند سال آینده رقم خواهد زد.
وی افزود: در چهار پنج ماه اخیر و در خصوص جلوگیری از تجاوز به حریم، با جدیت پای کار هستیم و اشخاصی را که در چند سال اخیر به حریم تجاوز کرده‌اند، مورد پیگیری قرار دادیم و با احکامی که صادر شده در حال تخریب ویلا‌های غیرمجاز هستیم.
ماجرای جکوزی هالیوودی غیرمجاز در حریم تهران
خسروی ادامه داد: به‌طور مثال شخصی در حریم تهران جکوزی ساخته که شاید در فیلم‌های هالیوودی نیز نمونه آن دیده نشود. زمانی که در این حوزه ورود می‌شود طبیعی است که تبعات دیگری نیز در پی خواهد داشت. در حوزه حریم اخطار‌های لازم را می‌دهیم تا قبل از اینکه ما به سراغ ساخت و ساز‌های غیرمجاز برویم، متخلفان خود راسا ساخت و ساز‌های غیرمجاز را خراب کنند.
شهردار منطقه ۱۸ با بیان اینکه موضوع حریم یک موضوع ملی است و نباید به آن نگاه بخشی داشت، عنوان کرد: بر همین اساس اگر این موضوع تعیین تکلیف شود خیلی از مشکلات و مسائل حل خواهد شد.
روایت شهردار منطقه ۱۸ از محله‌ای که یک شبه صاحب دهیاری شد
وی در ادامه ماجرای عجیب تبدیل یکی از محلات منطقه ۱۸ به دهیاری را روایت کرد و گفت: در حال حاضر ۱۸ محله در منطقه ۱۸ وجود دارد که یکی از محلات این منطقه، محله «شمس‌آباد» است. مدتی قبل استانداری تهران برای این محله تابلوی دهیاری نصب کرده و یک محله‌ای که به‌طور کامل تحت حوزه استحفاظی شهر تهران بود، با این اقدام به دهیاری تبدیل شد که این موضوع ساخت و ساز‌های بی‌رویه را در پی خواهد داشت.
خسروی گفت: متأسفانه در ابتدای امر این‌گونه محلات تبدیل به دهیاری می‌شوند و پس از اینکه ساخت و ساز بی‌رویه در آنها صورت گرفت، مجدداً به شهرداری تهران اعاده می‌شوند؛ اما باید توجه داشت که اگر قرار باشد در حریم ساخت و سازی رخ دهد، باید بر اساس قانون باشد و طبیعی است که اگر در حریم یک مجموعه گردشگری راه‌اندازی شود و بنابر این باشد که شهرداری تهران پایان کار دهد، طبعاً هزینه آن باید نسبت به شهرداری‌های شهر‌های اطراف بیشتر باشد.
شهردار منطقه ۱۸ با طرح این سوال که در حال حاضر چه کسی به حریم شهر تهران تجاوز می‌کند، گفت: در حریم شهر تهران و در یک مورد شخصی با پرداخت ۳۰۰ میلیون تومان ۴۰ هزار متر دیوارکشی کرده، استخر ساخته و دستگاه‌های خدمات‌رسان نیز به آن خدمات داده‌اند که این یک فاجعه است.
حفاظت از حریم شهر تهران یک کار جمعی است
وی از جمله وظایف اساسی شهرداری تهران را جلوگیری از ساخت و ساز غیرمجاز در حریم ذکر کرد و گفت: مدیریت شهری بر اساس وظیفه ذاتی خود اقدام و ورود می‌کند؛ اما باید توجه داشت که حفاظت از حریم شهر تهران یک کار جمعی است و در مجموع وضعیت خوبی در حریم تهران نداریم.
خسروی با بیان اینکه یکی از آسیب‌های موجود در هر بخشی مدیریت‌های چندگانه است، اظهار کرد: زمانی که یک تصمیم اتخاذ می‌شود، باید متولی آن تصمیم مشخص باشد کیست. در حال حاضر در خصوص حریم ما مسیر خود را می‌رویم و دوستان نیز مسیر خود را می‌روند. اگر اداره کل حریم شکل گیرد و قرار باشد با همین سیاست جلو برویم قطعاً چندگانگی مدیریت تشدید خواهد شد و به همین دلیل خیلی مهم است که متولی حراست از حریم شهر تهران مشخص باشد.
شهردار منطقه ۱۸ با بیان اینکه متأسفانه در موضوع حریم به توسعه آتی شهر تهران توجهی نمی‌شود، گفت: متأسفانه نگاه برخی از دوستان بخشی است و نتیجه نگاه بخشی، همین فاجعه‌ای است که در حال حاضر در شهر تهران در حال رخ دادن است.
وی با اشاره به اقدامات مدیریت شهری به‌منظور برخورد با ساخت و ساز‌های غیرمجاز در حریم تهران گفت: زمانی که در حریم ویلای غیرمجاز تخریب می‌شود، سطح توقع مردم به‌حق افزایش پیدا می‌کند و این سبب می‌شود که مدیر بعدی نیز مجبور شود که همین مسیر را ادامه دهد.