به گزارش نبض بازار، اما در سال‌های اخیر تشکیل سازمان‌های منطقه‌ای گسترش چشمگیری داشته است این بازیگر ایرانی جدید به عنوان یکی از مکانیسم‌های تحقق همگرایی منطقه‌ای در مناطق مختلف جغرافیایی و ماهیت و کارکرد اقتصادی سیاسی و نظامی تاسیس شده است و به تدریج بسط و گسترش یافتند سازمان‌های منطقه‌ای برای برون رفت از مشکلات اقتصادی امنیتی و ... مورد توجه کشور‌های قرار گرفته است.
به خصوص کشور‌های در حال توسعه با تشکیل این گروه بندی هم بتوانند به هم همگرایی منطقه‌ای موثر، دست پیدا کنند یکی از سازمان‌های منطقه شانگهای می‌باشد که بر اساس شرایط و مقتضیات جامعه بین المللی و منطقه‌ای تشکیل شده است.
امنیت شکل‌گیری سازمان همکاری شانگهای را می‌توان از چه جهت بررسی کرد و بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال کشور‌های مشترک‌المنافع باعث شد تا این کشور‌ها و نیز همسایگان آن‌ها با معضلات به وجود آمده است تحولات بین‌المللی شرایط خاص منطقی و مشکلات سیاسی و اقتصادی روبرو شدند.
بی‌ثباتی اقتصادی ضعف جامعه مدنی و شرایط نامساعد سیاسی نگرانی کشور‌های عضو جدید اختلافات مرزی و حرکت نظامی یکدیگر نگرانی از تشدید افراط‌گرایی و تروریسم و جدایی طلبی در منطقه چند این اجلاس به موضوع اصلی گفتگو‌های اعضای سازمان تبدیل شدند.
عضویت در شانگهای باعث خواهد شد کانال جدیدی در مراودات مالی کشور شکل گیرد و تجارت از غرب به شرق انتقال پیدا کند. این مسئله قطعا برای کنار گذاشتن دلار در مراودات تجاری کمک کننده خواهد بود.
محسن علیزاده، عضو کمیسیون اقتصادی و نماینده مردم سپیدان در مجلس شورای اسلامی درباره اثرات عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای گفت: سازمان همکاری شانگهای به عنوان یک سازمان مهم منطقه‌ای در پیشبرد یکپارچه سازی تجاری در بین اعضای خود مطرح است، برهمین اساس همانطور که بسیای از کارشناسان اقتصادی هم معتقد هستند، این عضویت باعث خواهد شد کانال جدیدی در مراودات مالی کشورشکل گیرد و تجارت از غرب به شرق انتقال پیدا کند. این مسئله قطعا برای کنار گذاشتن دلار در مراودات تجاری کمک کننده خواهد بود.
وی در ادامه اضافه کرد: همانطور که اشاره شد، عضویت درسازمان همکاری شانگهای در فرایند اقتصادی کشور اثرگذاری بسیار خوبی خواهد داشت و به طور نمونه می‌توان به افزایش صادرات غیرنفتی در این رابطه اشاره کرد که در صورت تداوم منجر به کاهش وابستگی به صادرات نفتی و افزایش درآمد‌های دولت خواهد شد.
این عضو کمیسیون اقتصادی درباره تاثیر عضویت در شانگهای جهت مقابله با تحریم‌ها اظهار داشت: عضویت در شانگهای به دلیل ارتباط با سایر کشور‌ها نه تنها در دور زدن تحریم‌ها کمک خواهد کرد، بلکه در خنثی سازی آن هم بسیار موثر واقع می‌شود. علاوه براین برای سایر اعضای آن همکاری با ایران با توجه به موقعیت ژئوپلیتیک و پتانسیل‌های اقتصادی کشور، بسیار حائز اهمیت خواهد بود و این همکاری‌ها موجب قوی‌تر شدن طرفین می‌شود.
نماینده مردم سپیدان درباره طرح پول واحد برای اعضای شانگهای بیان کرد: پول واحد نیاز به تعریف دارد و هنوز مشخص نیست مراوادات کشور‌های در برگیرنده به چه صورت انجام خواهد گرفت. این موضوع باید در جلسه اخیر مشخص شود و درباره آن اطلاع‌رسانی صورت گیرد.
علیزاده درباره پیشنهادات خود در این خصوص گفت: همزمان با دستگاه دیپلماسی لازم است تا سایر دستگاه‌ها مانند وزارت اقتصاد و صمت هم رایزنی‌های خود را با سایر کشور‌ها انجام دهند، تا کانال مراودات خیلی سریع برای امور بازرگانی ایجاد شود و به قول معروف تا تنور داغ است، باید نان را چسباند. -
سازمان همکاری شانگهای چیست؟
سازمان همکاری شانگهای از دل رقابت قدرت‌های بزرگ بر سر منطقه ژئوپلتیک آسـیای مرکـزی پدیدار شد و در تاریخ ۲۶ آوریل ۱۹۹۶ با عنوان «شانگهای ۵» در شهر شانگهای چین پایه‌گذاری شد. در آن جلسه سران کشور‌های روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان گرد هم آمدند تا به منظور اعتمادسازی امنیتی در مرز‌ها با یکدیگر مذاکره کنند.
دستور کار اجلاس نیز به توسعه اقدمات اعتمادساز امنیتی در نواحی مرزی محدود می‌شد، اما در پنجمین نشست سران شانگهای ۵ در شهر شانگهای که در ژوئن سال ۲۰۰۱ برگزار شد پنج کشور چین، روسیه، قزاقستان، قیرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان با امضای بیانیه‌ای تشکیل «سازمان همکاری شانگهای» را اعلام کردند.
سازمان همکاری شانگهای را از جمله معدود سازمان‌هایی با ماهیت امنیتی و نظامی می‌توان دانست که «حوزه تمدنی آنگلوساکسونی» به آن راه ندارد. درخواست سال ۲۰۰۵ ایالات متحده آمریکا نیز برای عضویت در این سازمان از سوی کشور‌های حاضر در این سازمان رد شد.
تاکید بر حفظ و ثبات مرز‌ها و همچنین حاکمیت ملی کشور‌ها نیز از دیگر عناصری است که در مخالفت کامل با سیاست یکجانبه‌گرایی آمریکا در مورد اشغال کشور‌ها و همچنین حمایت از هرج و مرج سازنده قرار داشته است. سازمان همکاری‌های شانگهای شاید یکی از معدود نهاد‌های بین‌المللی است که توانمندی مقاومت در مقابل سیاست یکجانبه آمریکا را داراست. نمونه آن درخواست رسمی از آمریکا برای خروج از پایگاه نظامی در منطقه «دره فراغنه» در کشور ازبکستان در سال ۲۰۰۵ بود.
در حوزه اقتصاد، اعضای سازمان شانگهای نزدیک به ۲۵ تولید ناخالص ملی دنیا را در اختیار دارند و با گذشت زمان به احتمال زیاد از ۵ قدرت اول اقتصادی دنیا دو کشور عضو این سازمان خواهند بود. از بین قدرت‌های اتمی نیز چهار قدرت اتمی دنیا یعنی روسیه، چین، هند و پاکستان عضو این پیمان هستند. همچنین چین و روسیه به عنوان دو عضو از پنج عضو دائم شورای امنیت نیز ستون‌های اصلی پیمان فوق هستند، همین مسئله برای درک اینکه چرا سازمان همکاری شانگهای اهمیتی ورای یک سازمان امنیت منطقه‌ای دارد برای هر ناظری کافی است.
نکته مهم درباره عضویت ایران در پیمان شانگهای باز شدن مسیر جدید همکاری‌های امنیتی در قالب یک پیمان امنیت جمعی است. ایران پیش از این نیز درخواست عضویت در شورای همکاری خلیج فارس را نیز داده بود که به دلیل مخالفت کشور‌های عربی مورد قبول قرار نگرفته بود. در کنار این، ایران دارای ظرفیت‌های گسترده است که می‌تواند در یک همکاری گسترده با کشور‌های عضو پیمان شانگهای مورد استفاده قرار بگیرد. ایران عملاً در مسیر کریدور شمال به جنوب و غرب به شرق قرار دارد.
در طول سال‌های گذشته بسیاری از کشور‌ها تلاش کرده بودند تا به نوعی جایگزین ایران در منطقه غرب آسیا شوند، اما همچنان ایران مهم‌ترین کریدور برای عبور از از این منطقه به آسیا محسوب می‌شود. این به غیر از ظرفیت‌های مهم ایران در حوزه انرژی محسوب می‌شود. ایران بر طبق آمار‌های موجود، بیشترین ذخایر درجای نفت و گاز جهان را بر روی هم دارد که به‌شدت مورد نیاز چین و هند به عنوان دو عضو مهم پیمان شانگهای است.
ایران همچنین پیمان‌های راهبردی با چین و همچنین هندوستان دارد. این روابط راهبردی می‌تواند در کنار همکاری‌های امنیتی پیمان شانگهای به عنوان یک مکمل ویژه برای سیاست نگاه به شرق ایران باشد.
وجود سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین نیز همانطور که گفته شد به عنوان مکملی برای این پیمان عمل کند. در کنار این نباید فراموش کرد که ایران مهم‌ترین دشمن تروریسم تکفیری در طول سال‌های گذشته بوده است. حمایت ایران از دولت‌های ملی در عراق و سوریه نشان داد که تهران تنهاقدرتی است که به دنبال مقابله با افراط‌گرایی است و این در حالی است که سایر کشور‌ها به دنبال استفاده از گروه‌های تروریستی به عناوین مختلف بوده‌اند. باید دید که در آینده ایران و کشور‌های عضو این پیمان، چگونه به ساز و کاری برای رسیدن به یک همکاری مشترک خواهند رسید.