به گزارش نبض بازار، بعد از سفر بورل به ایران و دیدار با وزیر امور خارجه ایران تصمیم بر این شد که ادامه مذاکرات برجام در این کشور باشد و مهمتر از همه در یک کشور عربی که دوحه قطر معرفی شد، نشست‌های برجامی برگزار شود. قطر که به عنوان میزبان جام جهانی ۲۰۲۲ انتخاب شده، بطوری که ایران می‌تواند از ظرفیت این میزبانی به نفع خود استفاده کند و با تقویت مناطق نزدیک به این کشور به عنوان گردشگری معرفی کند و حالا نشست‌های برجام هم در این کشور برگزار می‌شود.
علی باقری، معاون سیاسی وزیر امور خارجه و رییس هیات مذاکره کننده جمهوری اسلامی ایران در راس هیاتی صبح روز سه شنبه با استقبال سفیر کشورمان وارد دوحه شد.
پس از سفر رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ایران و دیدار با مقامات کشورمان اعلام شد که بر اساس تصمیم ایران و آمریکا، مذاکرات برجامی با هدف رفع اختلافات میان این دو کشور در روز‌های آتی (سه شنبه و چهار شنبه) از سر گرفته می‌شود.
حمیدرضا دهقانی سفیر جمهوری اسلامی ایران در بدو ورود علی باقری و هیات مذاکره کننده کشورمان به دوحه ضمن خوش آمدگویی به وی در توییتی نوشت: بدون هرگونه پیش داوری و ابراز بدبینی و یا خوش بینی غیر واقعی، برای آن‌ها در انجام ماموریت مهم خود در تامین منافع ملت بزرگ ایران آرزوی موفقیت دارم.
روزپلاس نوشت؛ قرار است در نخستین روز‌های فصل تابستان، ایران و ۱+۴ به همراه آمریکا بر سر میز مذاکرات بازگردند تا گفتگو‌هایی که از زمستان متوقف شده بود را از سر بگیرند.
«جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بامداد یکشنبه در توئیتی، خروجی مهم سفر خود به تهران و دیدار با مقامات جمهوری اسلامی ایران را تشریح کرد.
بورل در صفحه شخصی توئیتر خود نوشت: «نتیجه مهم سفر من به ایران این بود که ما بن‌بست اخیر را بازگشایی کرده و مذاکرات متوقف‌شده بر سر برجام از سر گرفته می‌شود».
وی شامگاه یکشنبه طی نشست خبری با «حسین امیرعبداللهیان» وزیر خارجه ایران نیز گفت: «ایران و آمریکا به صورت مستقیم گفتگو نخواهند کرد بلکه من و تیمم من به عنوان هماهنگ‌کننده گفتگو‌ها را تسهیل خواهیم کرد».
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بخش دیگری از اظهاراتش تصریح کرد که محل برگزاری مذاکرات میان ایران-اتحادیه اروپا و آمریکا شهر وین نخواهد بود.
مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین از چند ماه پیش دچار وقفه شد. دولت آمریکا از زمان آغاز این مذاکرات به جای پیشنهاد دادن ابتکار‌های عملی برای پیشرفت گفتگو‌ها بار‌ها تلاش کرده طرف‌های مختلف را به کند کردن روند مذاکرات و ایجاد مانع بر سر راه آن متهم کند.
کشور‌های غربی و به ویژه آمریکا در ماه‌های گذشته، بعد از وقفه در مذاکرات وین، به رویه همیشگی خود در متوسل شدن به عملیات‌های روانی و رسانه‌ای جهت مقصرنمایی ایران و سلب مسئولیت از خود روی آورده‌اند. این کشور‌ها ابتدا با متصل کردن موضوع مذاکرات به جنگ اوکراین ادعا کردند که روسیه مانع از پیشبرد گفتگو‌ها شده است.
بعد از آنکه «سرگئی لاوروف»، وزیر امور خارجه روسیه در جریان سفر «حسین امیرعبداللهیان»، وزیر امور خارجه ایران تصریح کرد که موضوع درخواست ضمانت مسکو برای همکاری با ایران پس از اجرای کامل برجام مانعی برای ادامه گفتگو‌ها نیست، کشور‌های غربی به برجسته‌سازی یک موضوع ایران پرداخته و مدعی شدند درخواست تهران برای حذف نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌های اصطلاحاً تروریستی مذاکرات را به بن‌بست کشانده است.
یکی از دلایل عدم انجام اقدامات لازم از سوی طرف‌های آمریکایی در مذاکرات وین مخالفت‌های نماینده‌های کنگره با سیاست‌های دولت بایدن در خصوص برجام بوده است. از جمله انتقادات این گروه از قانونگذاران آمریکایی این است که برجام به همه حوزه‌های اختلاف آمریکا با ایران از جمله فعالیت‌های منطقه‌ای و برنامه موشکی ایران نمی‌پردازد.
حسین امیرعبداللهیان روز شنبه در این توئیت درباره دیدار خود با جوزپ بورل نماینده عالی سیاست خارجی و امور امنیتی اتحادیه اروپا نوشت: گفت‌وگوی ثمربخشی در مورد طیفی از مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین المللی، شامل آخرین وضعیت مذاکرات لغو تحریم‌ها داشتیم. اگر سایر طرف‌ها اراده لازم را داشته باشند، ایران مصمم به نیل به توافق خوب، قوی و پایدار است.
امیرعبداللهیان همچنین درباره سفر بورل در اینستاگرام نوشت: امروز در تهران میزبان آقای جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بودم. آقای بورل متعاقب تماس تلفنی با بنده که به دنبال راه حلی برای خروج مذاکرات از بن بست بود با هدف روی ریل قرار دادن مذاکرات به تهران آمد.
وی افزود: در دیدار حدودا ۴ ساعته، اما مثبت در خصوص همکاری‌های جامع جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اروپا تبادل نظر کردیم. به آقای بورل گفتم جمهوری اسلامی ایران به دنبال روابط متوازن با جهان است و در یک سیاست خارجی متوازن، قاره اروپا برای ما از جایگاه مهمی برخوردار است.
وزیر امور خارجه خاطرنشان کرد: حفظ و گسترش روابط با قاره اروپا به شمول تمام کشور‌های این قاره چه کشور‌های عضو اتحادیه اروپا و چه کشور‌های خارج از اتحادیه اروپا از جمله اولویت‌های ما در پیگیری مناسبات با این قاره است.
امیرعبداللهیان یادآور شد: در این دیدار، گفتگوی ثمربخشی در مورد طیفی از مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین المللی، شامل آخرین وضعیت مذاکرات و لغو تحریم‌ها داشتیم. سعی می‌کنیم بر مشکلات و نقاط اختلاف در مسیر گفتگو‌هایی که از سر گرفته خواهد شد، فائق آییم.
وی ادامه داد: ما همواره به تعهداتمان در برجام عمل کرده ایم و هیچ گاه از میز مذاکره خارج نشده ایم. اکنون نیز بدون عقب نشینی از حقوق مردم عزیز ایران، به مذاکرات ادامه خواهیم داد و امیدواریم به صورت مشخص طرف آمریکایی این بار واقع بینانه و منصفانه در مسیر مذاکرات و رسیدن به نقطه پایانی توافق، اقدامات مسؤولانه و متعهدانه‌ای را انجام دهد. اگر سایر طرف‌ها اراده لازم را داشته باشند، ایران مصمم به نیل به توافق خوب، قوی و پایدار است.
به گزارش ایرنا، جوزپ بورل نماینده عالی سیاست خارجی و امور امنیتی اتحادیه اروپا بامداد شنبه بمنظور دیدار و گفتگو با مقامات کشور و در چارچوب رایزنی‌های جاری میان ایران و اتحادیه اروپایی، مناسبات دوجانبه، برخی موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی و همچنین بحث و تبادل نظر در مورد آخرین وضعیت مذاکرات و رفع تحریم‌ها وارد ایران شد.
به گزارش ایسنا، مذاکرات وین بر سر احیای برجام که از آذرماه ۱۴۰۰ آغاز شده بود در اسفندماه ۱۴۰۰ متوقف شد. از آن زمان تاکنون رایزنی‌ها میان مقامات ایرانی و اتحادیه اروپا و آمریکا به طور تلفنی، تبادل پیام مستقیم و با واسطه ادامه داشته است. با این حال توقف مذاکرات مستقیم در وین احیای برجام را به حاشیه برد.
در حالی که طرف‌های برجامی به ویژه ایران و آمریکا در حال امتیازگیری حداکثری از یکدیگر بودند، جنگ روسیه و اوکراین بر سر پیوستن اوکراین به ناتو در عمل به موضوع اول فضای بین الملل تبدیل شد و برجام و مذاکرات را به محاق برد. تنش میان روسیه و آمریکا بر سر بحران اوکراین تا آنجا پیش رفت که مذاکرات برجامی را نیز تحت الشعاع قرار داد و دو کشور بی میل نبودند تا از قبل برجام کلاهی برای خود از نمد اوکراین ببافند.
علاوه بر تنش میان روسیه و آمریکا بر سر اوکراین که بر مذاکرات برجامی تاثیر داشت، تشدید فضا بین ایران و آژانس هم مذاکرات احیای برجام را متاثر کرد.
در حالی که ایران و آژانس برای رفع برخی اختلاف‌ها بر سر چهار موضوع پادمانی در حال مذاکره بودند و حتی یکی از این چهار موضوع حل و فصل شده بود، شورای حکام با صدور قطعنامه‌ای، از تهران خواست هر چه زودتر به سوالات آژانس درباره سه محل مورد بحث پاسخ دهد.
آمریکا و سه کشور اروپایی قطعنامه مذکور را دارای محتوایی توصیه‌محور می‌خواندند که لحن تندی علیه ایران ندارد، اما تهران در واکنش به این قطعنامه تعداد قابل توجهی از دوربین‌های فراپادمانی آژانس که در چارچوب برجام در سایت‌های مختلف هسته‌ای ایران قرار داشتند را از مدار خارج کرد.
پس از قطعنامه مذکور علیه ایران و واکنش کشورمان، در عمل شاهد بودیم که گستره تعامل میان ایران و آژانس و نیز ایران و ۱+۴ به شدت کاهش یافت. سه کشور اروپایی پیشنهاد دهنده قطعنامه و آمریکا انتظار چنین واکنشی از سوی ایران که باعث کاهش قابل توجه دسترسی نظارتی آژانس به فعالیت‌های هسته‌ای ایران می‌شد را نداشتند.
ایران در سه سال اخیر تنها در رابطه با دسترسی‌های نظارتی و بازرسی آژانس تا حدودی در چارچوب برجام عمل می‌کرد که آن هم در سه ماه اخیر با شرایط منحصر به فردی دنبال شد، اما با قطعنامه اخیر شورای حکام در عمل همان ریسمان نازک هم پاره شد؛ امری که کشور‌های طرف برجام را به شدت نگران کرد.
در سه ماه گذشته پیشنهاد‌های متعددی از سوی ایران و آمریکا و نیز کشور‌های دیگر برای برون رفت از فضای ایجاد شده روی میز قرار گرفت، ولی هیچ کدام به بازگشت دو طرف به میز مذاکرات منجر نشد. اما با آمدن جوزپ بورل ۷۵ ساله به تهران که برای اولین بار در دولت سید ابراهیم رییسی به ایران سفر می‌کند، بارقه‌های امید برای از سرگیری مذاکرات ایجاد شد.
دنیای اقتصاد نوشت؛ پس از رایزنی چهار ساعته جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان در محل وزارت خارجه تهران، طرفین بر این موضوع تاکید کردند که «مذاکرات وین به زودی از سر گرفته خواهد شد». امیرعبداللهیان در کنفرانس مطبوعاتی با جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تاکید کرد: «ما آمادگی داریم که در روز‌های آینده مذاکرات وین را ازسر بگیریم.» جوزپ بورل نیز گفت: «برای من مهم است که بن‌بست برجام را از بین ببریم و قرار است مذاکرات برجام را در روز‌های آینده و به سرعت آغاز کنیم.»
همچنین جوزپ بورل بعد از این نشست در توییترش نوشت: «در رایزنی با ایران بر ضرورت نهایی شدن مذاکرات وین در اسرع وقت تاکید کردیم. سفرم به تهران یک هدف عمده دارد؛ دادن نیروی محرکه‌ای جدید به مذاکرات و بازگرداندن توافق هسته‌ای (برجام) به مسیر خود.» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای نخستین‌بار در دولت ابراهیم رئیسی، جمعه شب وارد تهران شد و روز گذشته مورد استقبال حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران قرار گرفت. بورل همچنین با علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران دیدار و گفتگو کرد. در مذاکرات بورل و امیرعبداللهیان، علی باقری معاون سیاسی وزیر امورخارجه و مذاکره‌کننده ارشد ایران در مذاکرات وین، رضا نجفی معاون حقوقی و بین‌المللی وزیر امور خارجه، مرضیه افخم مشاور وزیر و مدیرکل زنان و حقوق بشر و انریکه مورا نماینده اتحادیه اروپا در مذاکرات وین و... حضور داشتند. پس از گفت‌وگوی چند ساعته رئیس دستگاه دیپلماسی ایران با دیپلمات اروپایی، امیرعبداللهیان این گفتگو‌ها را مفصل، عمیق و دقیق توصیف کرد و گفت: «درباره مطالبات ایران با نماینده عالی سیاست خارجی و امور امنیتی اتحادیه اروپا گفتگو‌هایی داشتیم و آمادگی داریم در روز‌های آینده مذاکرات را از سر بگیریم.» وزیر امور خارجه در عین حال بیان کرد: «آنچه برای جمهوری اسلامی ایران مهم است نفع کامل اقتصادی ایران از توافقی است که در سال ۲۰۱۵ حاصل شده است و هر موضوعی که نتواند نفع کامل اقتصادی ما را تحت تاثیر قرار دهد از نظر دولت آیت‌الله رئیسی و جمهوری اسلامی ایران قابل قبول نخواهد بود.»
راه خروج از بن بست
به گفته وزیر خارجه از جمله موضوعاتی که در این نشست مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت، بحث تداوم مذاکرات جمهوری اسلامی ایران و طرف‌های دیگر برای لغو تحریم‌ها بود. وی در این رابطه توضیح داد: آقای بورل چندی پیش از من در تماس تلفنی خواستند که چگونه می‌توانیم با بن بست و توقفی که بعد از صدور قطعنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حاصل شده کار را دنبال کنیم و از این بن بست خارج شویم. امیرعبداللهیان گفت: «من به ایشان گفتم جمهوری اسلامی ایران همیشه از مسیر دیپلماسی و مذاکره عزتمند و البته مبتنی بر نتیجه استقبال می‌کند و از شما دعوت می‌کنم سفری به تهران داشته باشید تا از نزدیک همه ابعاد مساله را یک بار دیگر با حضور تیم‌های مشترک مذاکراتی ما و شما به عنوان هماهنگ‌کننده در اتحادیه اروپا دنبال کنیم.»
آمریکا واقع بین باشد
امیرعبداللهیان با تاکید بر این موضوع که ما سعی می‌کنیم مشکلات و نقاط افتراق موجود در مسیر گفتگو‌هایی را که به زودی از سر گرفته خواهد شد برطرف کنیم، ابراز امیدواری کرد که به‌طور مشخص طرف آمریکایی این‌بار واقع‌بینانه برای رسیدن به توافق تعهدات خود را انجام دهد. از سوی دیگر وزیر امور خارجه، جوزپ بورل را در جریان گفت‌وگوی اخیرش با لاوروف قرار داد.
نوبت تصمیم تهران و واشنگتن
بورل همچنین با بیان اینکه ما به عنوان هماهنگ‌کننده برجام، در ماه مارس پیشنهاد‌هایی را مطرح کردیم و یکسری متن و سوالاتی بود که قرار بود ایران و آمریکا آن را پاسخ بدهند، ادامه داد: «قرار شد مذاکرات متوقف شود تا این سوالات پاسخ داده شود، اما قرار نبود سه ماه متوقف شود؛ لذا امروز باید مذاکرات از سر گرفته شود و این تصمیمی است که باید در تهران و واشنگتن گرفته شود.» نماینده عالی سیاست خارجی و امور امنیتی اتحادیه اروپا با اعلام خبر آغاز مذاکرات گفت: «بعد از سفر من، مذاکرات وین آغاز می‌شود و تیم من در آنجا خواهند بود؛ رسیدن به توافق برای کل دنیا و جهان مهم است چراکه ما از ماه فوریه در دنیای دیگری زندگی می‌کنیم و جنگی بین روسیه و اوکراین آغاز شده و اگر در چنین فضایی توافق تاریخی ما به نتیجه برسد، بسیار مهم است.» همچنین بورل تاکید کرد: «خوشحال خواهم شد که دوباره به تهران برگردم و درباره روابط ایران و اتحادیه اروپا به بحث و گفتگو بنشینیم، چراکه ایران بازار بزرگی است و اقتصاد‌های ما می‌توانند همدیگر را کامل کنند لذا برجام می‌تواند این ریل را کامل کند. ما درباره مسائل کنسولی نیز صحبت می‌کنیم.» جوزپ بورل پیش از این سفر در توییتی نوشته بود که دیپلماسی تنها راه بازگشت به اجرای کامل برجام و معکوس کردن تنش‌های فعلی است.
دو موضوع حل نشده باقی مانده است
در حالی که بورل در تهران به‌سر می‌برد، خبرگزاری رویترز به نقل از دو مقام که یکی از آن‌ها اروپایی و دیگری ایرانی بوده، مدعی شده است که «دو موضوع از جمله مساله تحریم‌ها همچنان به صورت حل‌نشده باقی مانده است.» به گزارش خبرگزاری فارس، رویترز در این خصوص گزارش کرد، دو مقام آگاه قبل از سفر «جوزپ بورل» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ایران به این خبرگزاری گفته اند که «دو موضوع از جمله درباره مساله تحریم‌ها، همچنان به صورت حل‌نشده باقی مانده است» که البته وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران نه این اظهارات را رد و نه تایید کرده است. همچنین راب مالی، نماینده آمریکا در امور ایران نیز با اشاره به گفت‌وگوی خود با مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درباره برجام تاکید کرد: «به مسیر دیپلماسی معنادار متعهد می‌مانیم.» به گزارش «ایسنا»، راب مالی با انتشار پیامی در حساب کاربری خود در توییتر اعلام کرد که با جوزپ بورل مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و انریکه مورا معاون او دیدار کرده است.
مالی در پیام خود نوشت: «از جوزپ بورل و انریکه مورا به دلیل ادامه همکاری نزدیک‌شان با ایالات متحده قدردانی می‌کنم. ما با مشورت با شرکای اروپایی خود همچنان به مسیر دیپلماسی معنادار متعهد هستیم.» انریکه مورا نیز روز جمعه در توییتی اعلام کرد که با جوزپ بورل و راب مکالی یک شام کاری داشته و آن‌ها درباره برجام و موضوعات منطقه‌ای رایزنی کرده اند. وی در ادامه خاطرنشان کرد: «مالی به‌طور جدی تاکید کرده که ایالات متحده متعهد به بازگشت به این توافق (برجام) است.» همچنین پیش از این سفر، وزارت امور خارجه فرانسه روز جمعه در بیانیه‌ای از ایران خواست تا از سفر «جوزپ بورل» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران برای نهایی کردن و به نتیجه رساندن برجام استفاده کند. بنا بر گزارش وبگاه «Times Now»، وزارت امور خارجه فرانسه در بیانیه‌ای اعلام کرد: «ما آماده ایم درباره این توافق به نتیجه برسیم و از ایران می‌خواهیم همین حالا که همچنان امکان دارد، از این فرصت دیپلماتیک برای نهایی کردن و به نتیجه رساندن آن استفاده کند. دیپلمات اتحادیه اروپا تلاش خواهد کرد ایران را برای احیای توافق هسته‌ای متقاعد کند.» سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا هم روز پنج‌شنبه در بیانیه‌ای درباره سفر بورل اعلام کرده بود: «جوزپ بورل به عنوان بخشی از تلاش‌های جاری برای بازگرداندن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به اجرای کامل، به ایران سفر خواهد کرد.»