به گزارش نبض بازار، از سال ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۷ در کشور تغذیه رایگان در مدارس داشتیم که شیر هم جزو آن‌ها بود. سال ۱۳۷۹ طرح شیر مدرسه در برخی از استان‌های کشور برای ۱۰۰۰ دانش آموز به صورت آزمایشی انجام شد. سال ۱۳۸۰ این طرح در استان‌های محروم توسعه یافت. سال ۱۳۸۳ و ۱۳۸۴ ایران بزرگترین برنامه شیر مدارس را داشت.
اجرای طرح شیر مدرسه در ایران به دلیل بحران کووید ۱۹ تعطیلی مدارس اجرا نمی‌شد. البته اجرای این طرح در سال‌های قبل از بحران کرونا نیز به دلیل عدم تخصیص بودجه‌های مصوب در مدارس اجرا نشد. تجربیات بین المللی نشان می‌دهد اعتبار طرح شیر مدرسه از سه طریق دولت‌ها، خانواده‌ها و زنجیره‌های مرتبط با صنعت شیر تأمین می‌شود. در برخی از مناطق سازمان‌های مردم نهاد و خیریه نیز در این امر مشارکت می‌کنند. در ایران متولی برنامه شیر مدرسه، دولت است و اگر ناتوان از تأمین بودجه باشد، طرح متوقف می‌شود. اهمیت مصرف شیر در ارتقای شاخص سلامتی، ایمنی بدن، طول عمر همراه با سلامتی و کارآمدی، افزایش بهره هوشی، سلامت دندان‌ها و استحکام استخوان‌ها به اندازه‌ای است که در صورت فرهنگسازی مناسب بخش‌های دیگر اجتماعی و به ویژه خانواده‌ها در این کار سهیم خواهند شد.
در ادامه این گزارش، حسین چمنی کارشناس صنعت لبنیات در نشست خبری صنایع لبنی که به مناسبت روز جهانی شیر برگزار شد با اشاره به اینکه مصرف شیر در کشور به شدت کاهش یافته است، اظهار داشت: سه گروه از کاهش مصرف شیر متضرر می‌شوند. دولت بزرگترین زیان‌دهنده است، زیرا صنعت شیرکشور یعنی از تولید علوفه تا صنایع تبدیلی بیش از دو میلیون فرصت شغلی پاره وقت و تمام وقت ایجاد کرده است. این فرصت شغلی توسط بخش خصوصی بوده در حالی که ایجاد اشتغال وظیفه دولت است.
وی ادامه داد: در صنعت شیر کشور بیش از ۹۰ درصد سرمایه‌گذاری‌ها توسط بخش خصوصی انجام شده است. اگر کاهش سرانه مصرف باعث کاهش فرصت شغلی شود و سرمایه سرمایه‌گذاران راکد شود مشکلات زیادی ایجاد خواهد شد.
این کارشناس صنعت لبنیات اضافه کرد: کاهش مصرف شیر باعث می‌شود که جامعه بیمار تحویل بگیریم و هزینه‌های زیادی به دولت و مردم و بخش سلامت کشور وارد می‌شود. از طرفی توسعه در کشور با حضور انسان‌های بیمار امکان پذیر نیست و کاهش تولید ناخالص ملی را هم در پی خواهد داشت، زیرا جامعه‌ای که بیمار شود جامعه سالم را زمین‌گیر می‌کند.
وی کاهش سلامت، کاهش بهره هوشی، افزایش هزینه‌های درمانی خانواده را نیز از عوامل دیگر کاهش مصرف شیر و لبنیات دانست.
چمنی تصریح کرد: یکی از طرح‌هایی که به افزایش سرانه مصرف شیر کمک خواهد کرد و قبلا هم در کشور اجرا می‌شد طرح شیر مدرسه بود. اهمیت شیرمدارس از این جهت است که عادت غذایی مصرف شیر را از دوره کودکی در فرزندان تقویت خواهد کرد. این طرح در ایران به صورت ناقص مصوب و اجرا شد. یعنی طرح کامل که توزیع ۷۰ نوبت شیر در مدارس است انجام نشده است.
این کارشناس در ادامه افزود: میانگین مصرف لبنیات در ۲۷ کشور اروپایی حدود ۲۶۰ کیلو در سال است و این در حالیست که بنا بر اعلام وزارت بهداشت سرانه مصرف لبنیات در کشور ما کمتر از ۷۰ کیلوگرم در سال است.
وی خاطرنشان کرد: اهداف این طرح ترویج فرهنگ مصرف شیر بین دانش آموزان، افزایش سطح سلامت دانش آموزان، تامین میان وعده مناسب غذایی برای دانش آموزان، افزایش اشتغال، تشویق دانش آموزان به مصرف شیر، ارتقای آگاهی، کاهش هزینه‌های درمانی جامعه، تامین زیرساخت‌های لازم برای دوره جوانی و میانسالی است.
چمنی با اشاره به اینکه بودجه امسال شیرمدارس یک ششم سال ۱۳۹۵ است، گفت:۱۰ سالی که طرح شیر مدارس ناقص بوده و کامل اجرا نشده است. این طرح نیاز به آسیب شناسی دارد. نقاط ضعف طرح شیر مدارس شامل عدم تخصیص به موقع و کافی منابع مالی، توزیع نامنظم با عدم توزیع شیر در برخی مدارس، نبود پیوست فرهنگی، رعایت نکردن استاندارد‌ها در شیر‌های توزیعی، توزیع استانی شیر مدارس، مشکلات تامین زنجیره سود برای توزیع و نگهداری شیر است.
این کارشناس صنعت لبنیات با اشاره به آسیب شناسی اجرای شیر مدارس در سال‌های گذشته گفت: اصرار بر مناقصه شیر مدارس منجر به کاهش کیفیت شیرمدارس شد و در عین حال اصرار بر استانی کردن بودجه این طرح منجر به تاخیر در توزیع شیر مدارس شد به نحوی که سال تحصیلی گا‌ها در حال اتمام بود، اما هنوز وعده شیر توزیع نشده بود.
چمنی در پایان با خطاب قرار دادن مسئولان آموزش و پرورش یادآور شد: اگر می‌خواهید اشتباهات گذشته را تکرار کنید، بهتر است به سراغ شیر مدرسه نروید، چون اجرای نادرست این طرح منجر به تثبیت شیرگریزی در نسل آتی خواهد شد