به گزارش نبض بازار به نقل از خبرنگاران پویا، عملکرد منفی بانکها فقط به داخل کشور محدود نبوده و نیست و در عرصه بین الملل نیز بانکهای ایرانی غیر استاندارد شناخته می شوند و حرفی برای گفتن ندارند. برخلاف ذهنیت مردم وبرخی نخبگان ،بخش قابل توجهی از مشکلات برقراری روابط مالی با بانکهای دنیا، ناشی ازعلل غیرتحریمی است، چراکه نظام بانکی ایران قدیمی و منسوخ است و استانداردهای روز دنیا را برای ایجاد روابط کارگزاری بین بانکی ندارد.

 بانک‌های دنیا به دنبال حرکت از بازل 3 به 4 هستند اما ایران هنوز در بازل 2 مانده است. در شاخص های جهانی همچون استاندارد گزارشگری حسابداری متحد الشکل IFRS و استانداردهای ارزیابی بخش مالیFSAP و استانداردهای بانک جهانی و صندوق بین المللی پولROSCs ؛ رتبه های مناسبی نداریم و همین باعث بی میلی بانکهای خارجی برای تعاملات مالی با ایران شده است. در همین باره گفت وگویی داشته ایم با جواد عباسی فعال بانکی در حوزه معاونت ارزی.

عوامل غیر تحریمی که بانک ها را زمین گیر کرده است

بسیاری تصور می کنند بانکها نمی توانند مبادلات ارزی با خارج انجام دهند و تجارت دچار آسیب می شود مقصر اصلی آن تحریم است. نظر شما چیست؟

خیلی‌ها تصور می‌کنند مشکل روابط بانکی فقط به دلایل تحریمی مربوط می‌شود اما فارغ از اینکه خیلی از نارسایی‌ها مربوط به عوامل غیرتحریمی است. در خصوص موانع غیرتحریمی روابط بین‌بانکی می‌توان به طور کلی به نبود ایزوها و استانداردهای جهانی بانکداری در بانکهای وطنی اشاره کرد. تکنولوژی بانکداری دائما در حال بروز شدن است و اگر بانکی بخواهد تعامل مناسب با جهان داشته باشد باید خود را به روزرسانی کند. ما شاهد هستیم بانکداری ایران سالها از غافله تکنولوژی بانکی عقب افتاده است.

الان در دنیا اسناد حمل بانکی به شکل الکترونیکی جا به جا می شوند اما در ایران ما معطل یک شرکت پست هستیم که برای ما جا به جا کند. استاندارهایی مثل international banking practice  Uniform Customs and Practice قوانین بانکی روز دنیا هستند که باید هر بانکداری با آنها به خوبی آشنا باشد ولی در ایران به علت فقدان آموزش اینگونه نیست.

ایزوهای بانکی دقیقا چه هستند و مربوط به کدام قسمت بانکها می شود؟

عقب‌ماندگی بانکها خود را در فقدان ایزوهای بانکی، صورتهای مالی IFRS، مبارزه با پولشویی و... نشان می‌دهد. در حقیقت ایزوها یکسری استانداردهای صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی هستند که مربوط به سازوکارهای فنی و زیرساختی بانکها می‌باشد و اکنون شدیدا در داخل نیازمند به روزرسانی است. هر بانکی در حوزه بانکی بین‌الملل دارای یک سیستم ارزی برای ایجاد رابطه بین‌بانکی است و برهمین اساس شرکتهای مختلفی نیز در جهان به ارائه ابزارهای متحدالشکل و سیستمی به بانکها هستند تا بتوانند به وسیله آن یک سیستم ارزی قدرتمند را راه‌اندازی کنند. مثلا سیستم گشایش LC از این نوع ابزارهاست که اگر در هر بانکی نسخه به روز رسانی شده و مدرن آن موجود باشد آنها قابلیت ایجاد روابط کارگزاری به نحو احسن را دارند.

حجم مقررات بانکی ایران در دنیا بی سابقه است

بانکداری ایران را از چه منظری متفاوت با استانداردهای بین‌المللی می‌دانید؟

اما متاسفانه در داخل کشور با انبوه مقررات و بخشنامه‌ها روبرو هستیم که اینها با استانداردهای بین‌المللی بعضا متناقض می‌شوند و همین ها باعث گریبانگیری روابط بین بانکی با خارج هستند. برخی شرکتهای خارجی به من می‌گفتند ما گمان می‌کردیم بیشترین تبصره‌ها و استثنائات مقرراتی بانکی مربوط به کشور هند باشد، اما اکنون متوجه شدیم که این استثنائات و مقررات در ایران قابل مقایسه با جای دیگر نیست. به عنوان مثال بانک مرکزی یکسری محدودیت‌های ارزی را تصویب می‌کند و ما مجبور هستیم مقررات دست و پاگیر را به بانکهای خارجی که می‌خواهند با ما ارتباط برقرار کنند دیکته کنیم و همین خود یک نوع بی‌میلی را ایجاد می‌کند. یک مثال دیگر برای شما بزنم. شما فرض کنید که یک قانون این است که ترانشیب(حمل یک وسیله به وسیله دیگر) در بنادر ترکیه ممنوع اعلام می شود، خب این خود یک تبصره مخالف با روند عادی جهانی تلقی می‌شود و خود مشکل‌ساز است . درست است ممکن است بعضی کشورها تعدادی از این دست استثنائات و تبصره‌ها را برای خود وضع کنند اما وقتی تعداد اینها زیاد می‌شود کشور را دچار مشکل در روابط بین‌المللی می‌کند

در مورد استاندارد جهانی بازل که اکثر بانکهای دنیا در تلاش اند خود را با آن منبطق کنند، توضیح دهید؟

 در خصوص استانداردهای بازل که بیشتر بر رعایت نسبت سرمایه بانکها تاکید می‌کند و همچنین ریسک‌های عملیاتی بانکها و حاکمیتی شرکتی و سرمایه‌گذاری متقابل و ضربدری بانکها؛ متاسفانه بانکهای ایران وضعیت و نمره مطلوبی ندارند. استاندارد بازل مهمترین و مقبول‌ترین استانداردهای بانکی در جهان محسوب می‌شود

ترس مدیران بانکی از بر ملا شدن زیان هایشان

اولین موردی که خارجی ها در حین ایجاد روابط با بانک طرف مقابل خود ارزیابی می کنند، چیست؟

اولین چیزی که بانکها در روابط خارجی مورد اهمیت قرار می‌دهند صورت مالی و حسابداری بانک طرف مقابل خود است تا بتواند سود و زیان او را تشخیص بدهند. اما متاسفانه صورتهای مالی بانکهای ایرانی شفافیت مناسبی ندارند چراکه سالهاست استاندارد حسابداری IFRS در بانکهای دنیا استقرار پیدا کرده است، اما هنوز در ایران برای اجرای شدن آن امروز و فردا می‌کنند و همین باعث شده بانکهای خارجی در ارتباط با ایران بسیار هراسان باشند.

از سوی دیگر قوانین مبارزه با پولشویی در بانکها اهمیت به سزایی دارد چرا که منافع‌ شان با کشور مستکبر و زورگوی آمریکا گره خورده است حتی خودم شاهد بودم بانک عراقی و پاکستانی به خاطر قوانین پولشویی تحمیلی آمریکا در ایجاد رابطه کارگزاری با بانک ما تعلل می‌کردند. اما خوشبختانه جدیدا بانک مرکزی مصمم شده است تا این استاندارهای جهانی در بانکها اجرا شود و به بانکها فشار می‌آورد. البته این شفافیتی که IFRS دارد باعث ایجاد بعضی مقاومت‌های مدیران بانکی شده است چرا که عمق زیاندهی بانکها را به خوبی نشان خواهد داد.

درباره تسهیلات سندیکایی توضیح دهید؟

الان هر بانکی مستقلا وامهای کلان و بدون ضابطه می‌دهد در حالی که در دنیا وام‌دهی به سمت سندیکایی شدن رفته است یعنی اینکه یک بانک به تنهایی توانایی ندارد ریسک نوکول یک وام بزرگ را تحمل کند بنابر این لازم است که با یک بانک دیگر ریسک این وام را تقسیم کند الان می‌بینیم خیلی از وامهای کلان بازپرداخت نمی‌شود خب همین کافی است که باعث ورشکستگی یک بانک شود ولی اگر بانک با دیگری در ریسک تسهیلات‌دهی شریک شود احتمال این اتفاقات کمتر می شود.

اگر امروز تحریم برداشته شود عقب ماندگی بانکها پابرجاست؛ موسسه آموزش بانکداری ضعیف است

متولی آموزش به بانک ها کیست و چرا ضعیف عملکرده است؟

دو مسئله فقدان آموزش صحیح به بانکداران و نبود اراده مدیران باعث شده استانداردها اجرایی نشود. اگر امروز تحریم برداشته بشود آیا عقب‌ماندگی بانکها حل می‌شود؟ قطعا نبود استانداردها بی‌میلی بانکهای خارجی را به دنبال خواهد داشت.موسسه آموزش عالی بانکداری بانک مرکزی در زمینه آموزش به بانکها ضعیف عملکرده است چرا که از کارشناسان معتبر و آگاه بهره برداری نمی کند بنابراین خیلی از همکاران ما با بانکداری روز دنیا آشنا نیستند.

درهرکشوری یک کارگزار داشته باشیم کافی است

راهی برای دور زدن سوئیفت است؟

الان با وجود شرایط تحریم ما به حداقل هم راضی هستیم بنابراین در هر کشوری فقط یک بانک کارگزار و شریک وجود داشته کفایت می کند. صرفا بسته شدن باعث منع روابط کارگزاری نمی شود چراکه صرفا یکی از ابزارها ارتباط کارگزاری والبته سریع ترین و ایمن ترین آنهاست. به شرطی که در تامین ارز کشور مقصد به مشکل نخوریم می توانیم از سایر ابزارهای ارتباطی مثل ایمیل و تکس و... بهره برداری کنیم.