به گزارش نبض بازار، دهقان مدیر اداره مبارزه با پولشویی بانک مرکزی با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری تشریح ضمن تشریح اقدامات بانک مرکزی در مقابله با حساب‌های اجاره‌ای در ابتدا توضیحاتی درباره این حساب‌ها بیان کرد و اظهار داشت: چند مدل حساب اجاره‌ای داریم که یک مدل آن به این صورت است که افراد می‌آیند کلاً به جای یکی دیگر حساب را خودشان باز می‌کنند، ولی تمام ابزار برداشت در اختیار افراد دیگری است که معمولاً شبکه‌ای هم فعالیت می‌کنند؛ در این حالت از هویت افتتاح‌کنندگان حساب‌های بانکی در واقع سوء استفاده می‌شود.
وی ادامه داد: در مدل دیگر شیوه کار به این شکل است که قسمتی از این حساب در اختیار خود شخص است، ولی قسمت دیگر ابزار برداشتش هم در اختیار کلاهبردارها قرار می‌گیرد یعنی در واقع عملاً هم خود فرد دارد از حساب استفاده می‌کند و هم کلاهبردارها.
حالت سومی هم بعضاً وجود داشته که این در حالت سوم خود فرد تمام عملیات بانکی را خودش انجام میدهد، ولی پول‌های حساب متعلق به خودش نیست و متعلق به یک شبکه خلافکاری است؛ در اینجا شاید بتوان گفت که خود آن فرد هم در استخدام اجاره کنندگان قرار گرفته است.
این مقام مسئول در بانک مرکزی با بیان اینکه در مدل‌های مختلف این شبکه‌ها به دنبال شکار طعمه هستند، تأکید کرد: به صورت حضوری و غیر حضوری سعی در فریب مشتریان بانکی دارند؛ در روش غیرحضوری بعضاً در فضای مجازی با پیشنهاد‌های اغواء کننده عمدتاً افرادی که کم سواد هستند و مشکلات مالی هم دارند، فریب میدهند.
در موارد حضوری هم مواردی داشتیم که اول اصلاً بحث حساب اجاره‌ای مطرح نمی‌شود شاید فرد به استخدام یک شرکت در می‌آید، ولی فی الواقع از هویت این فرد سوء استفاده می‌شود یعنی این استخدامِ پوشش کار است که حقوقی هم تحت عنوان استخدام می‌گیرد، ولی از هویت سوء استفاده می‌شود، حساب‌هایی به نامش افتتاح می‌شود، ابزار برداشت حالا کارتش هست، چِکش هست این‌ها در اختیارش قرار می‌گیرد که در خیلی از پرونده‌های کلانی که متأسفانه بوده ما شاهد این معضل بودیم.
دهقان در ادامه تصریح کرد: مردم باید درباره این موضوع بیشتر توجیه بشوند، ریسک هایش را نمی‌دانند؛ شاید در مورد حساب اجاره ای، خیلی‌ها فکر می‌کنند، چون پول خودشان در این حساب‌ها نیست بنابراین ریسکی هم متوجه آن‌ها نیست؛ درحالی که در اختیار قرار دادن حساب در واقع قرار دادن قسمتی از هویت است، آیا این افراد کلید خانه شان را هم به این راحتی‌ها به کسی میدهند؟ متأسفانه ما در خیلی از پرونده‌ها شاهد بودیم دسترسی به افرادی که واقعاً خلافکار‌های اصلی بودند در حوزه‌های مختلف از جمله قمار، شرط بندی، اخلال اقتصادی و فرار مالیاتی، خیلی ساده نبود، بعضاً افراد اصلی خارج از کشور بودند و ما زمانی مواجه می‌شدیم با این پرونده که پرونده بحث قضائی پیش می‌آمد.
وی با بیان اینکه با رصد سیستمی لایه دفاعی ایجاد می‌شود، افزود: دراین حالت قبل از اینکه جرمی به وقوع بپیوندد شبکه بانکی تا آنجایی که امکانش هست، مانع خواهد شد؛ دیگر نمی‌گذاریم پرونده چند هزار میلیاردی الزاماً به وجود بیاید که بعداً بررسی کنیم حساب اجاره بوده یا نه؛ به قول کارشناس برنامه اصلاً بعضی وقت‌ها خود فرد واقعاً مطلع هم نبوده است.
این مقام مسئول در بانک مرکزی با تأکید براینکه نمی‌توان گفت که با این اقدام جلوی تمام کلاهبرداری‌ها و خلافکاری‌ها گرفته می‌شود، ادامه داد:، ولی من فکر می‌کنم این گام قطعاً گام بزرگی است.
وی باتأکید بر ارائه خدمات به اشخاص مطابق با نیازهایشان گفت: در این روش خدمات براساس نیاز‌های افراد ارائه می‌شود؛ این نیاز نیز براساس اسنادی که ارائه میدهد باتوجه به سابقه شغلی سنجیده می‌شود؛ البته نمی‌خواهم وارد خیلی از مصادیق ریز بشوم متأسفانه خیلی زیاد شاهد بودیم که این اتفاق می‌افتاد بعداً که مبالغ خیلی کلانی در این حساب جابجا می‌شد بعداً حالا می‌آمدند بررسی می‌کردند که داستان چی است حالا حساب اجاره است و ....
دهقانی ضمن اشاره به تعیین سطح فعالیت برای خدمات بانکی و ابلاغ دستورالعمل بانک مرکزی، تصریح کرد: با تعیین حدود ارائه خدمات به افراد مهجور که البته عمدتاً اشخاص مهجور را اشخاص زیر ۱۸ سال و مجانین و ... محدودیت‌هایی ایجاد شد؛ فرد زیر ۱۸ سال که نمی‌تواند خودش قاعدتاً به عنوان ذی نفع خیلی مبالغ کلانی در حساب داشته باشد. البته این محدودیت هم به این معنا نیست که به هیچ وجه نمی‌تواند پول کلانی داشته باشد چراکه وقتی اسناد مربوطه ارائه شود مشکلی نخواهد داشت. ولی نباید اینطور باشد که پدری برای فرزند چند ساله اش حسابی باز کند با این حساب تراکنش‌های شرکتش، کارخانه اش، بازرگانی اش را انجام بدهد بلکه باید با حساب خودش این کار را انجام بدهد.
وی تأکید کرد: بنابراین بانک مرکزی در اولین گام بخشنامه‌ای را کمتر از یک ماه قبل به شبکه بانکی مبنی بر حدود ارائه خدمات به اشخاص مهجور، ابلاغ کرد. در گام دوم برای اشخاص فاقد شغل، ضوابطی تعیین و ابلاغ شد.
اشخاص فاقد شغل شامل اشخاصی که بیکار هستند (منظور از بیکار شغلی که درآمد ندارد.) دسته دوم شامل مستمری بگیران است، (بعضی از نهاد‌ها و سازمان‌های حمایتی مثل کمیته امداد حضرت امام خمینی (ره)، سازمان بهزیستی کشور یعنی حمایت دارد می‌شود از این‌ها با مستمری‌ای که به آنان پرداخت می‌شود و واریزی‌هایی که آن سازمان‌ها دارند و مشخص است و معمولاً هم واریزی‌های خیلی کلانی نیست.) دسته سوم هم شامل افراد بازنشسته است.
او تأکید کرد: منظور ما از این سه دسته اشخاصی هست که صرفاً همین شغل را دارند کسی که می‌گوییم بازنشسته، بازنشسته هستش، کار دیگری شغل دیگری ندارد یعنی شغل دیگری داشته باشد علاوه بر بازنشستگی مشمول این دستورالعمل نمی‌شود. انتظار ما بر این است که این افراد حدود سطح فعالیت و گردشی که حسابشان دارد گردش خیلی زیادی به صورت کلی نباشد البته موارد موردی یا درآمد‌های مستمر خوشبختانه در این دستورالعمل دیده شده است.
دهقان با بیان اینکه آستانه‌ای که تعیین شده سال مالی را دربر می‌گیرد یعنی تراکنش‌هایی که در یک سال مالی این فرد می‌تواند انجام بدهد یک حداکثر آستانه‌ای دارد که می‌تواند از این کمتر هم توسط شبکه بانکی تعیین بشود، گفت: هر مؤسسه اعتباری مجزا آستانه مالی این افراد را بررسی خواهد کرد. ولی حداکثر آستانه‌ای که می‌تواند مؤسسه اعتباری تعیین کند آستانه‌ای است که بانک مرکزی مشخص کرده یعنی از این بالاتر قاعدتاً نمی‌شود مگر اینکه مستنداتی ارائه دهند.
البته باید به مردم عزیز اعتماد کنیم واقعاً اصلی‌ترین بحث خود اظهاری خود مردم هست؛ طبق آنچه در نظام مبارزه با پولشویی قید شده، در اسناد و مستندات سه گام در نظر گرفته شده که گام اول خوداظهاری افراد است، گام دوم مستنداتی که ارائه میدهد گام سوم هم بحث استعلام از سامانه هاست که آن دیگر دقیق‌تر و کامل‌تر هست.
دهقان گفت:بهتر است سند کلی مبارزه با پولشویی را با هم مرور کنیم، در نگاه مبارزه با پولشویی وقتی راجع به فرد صحبت می‌کنیم هویت فرد ملاک است که شامل اطلاعات هویتی، اطلاعات اقتصادی و ذی نفعی است که ذینفع واقعی چه کسی هست.
در بحث هویتی بانک مرکزی کاملاً به صورت نظام مند، هوشمند، سامانه‌ای دارد رصد می‌کند؛ گام‌های خیلی مؤثری در سامانه نهاب در بانک مرکزی برداشته شده که قابل اتکاء است؛ براین اساس تقریباً در بحث هویت جلوی حساب‌هایی که اشخاص فاقد هویت هستند یا با کد ملی‌های فوت شده فعالیت می‌کردند، گرفته شده است.
در بحث اطلاعات اقتصادیِ افراد بخش بندی کردیم، باید گام به گام پیش رفت. این بخش بندی شامل مهجورین، افراد فاقد شغل، تفکیک حساب‌های تجاری و شخصی است و گام آخر هم بحث افرادی هست که شغل دارند.
در آیین نامه اجرایی قانون مبارزه با پولشویی این پیش بینی شده است البته در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز کار‌های بسیار خوبی دراین خصوص انجام شده است؛ برای شغل افراد جدای از این الآن اطلاعات خیلی خوبی در کشور وجود دارد.
بانک مرکزی بنا دارد از تمام سامانه‌هایی که وجود دارد حداکثر استفاده را بکند و کمتر سراغ مردم برود. یعنی هر آن چیزی که در کشور است مورد استفاده قرار خواهیم داد تا دیگر نیاز به مراجعه نباشد؛ اگر نیاز به اسناد باشد آنرا هم به صورت سیستمی دریافت خواهیم کرد نه خوداظهاری.
دهقان در پایان افزود: من می‌خواهم یک اِنظار بدهم به بعضی از خلافکارها و بعضاً مردمی که شاید مورد سوء استفاده قرار گرفتند، بانک مرکزی بر این است که تا حد امکان مردم دچار مشکل نشوند؛ خلافکارها این را بدانند که بانک مرکزی علاوه بر ابلاغ بخشنامه‌ها به صورت سامانه‌ای با الگوریتم‌های هوشمند تمام بحث حساب‌ها و تراکنش‌ها را رصد می‌کند و شبکه‌های تخلف را به درستی شناسایی می‌کند.