مرتضی افقه تحلیلگر اقتصادی در گفتگو با نبض بازار، در پاسخ به این سوال، دولت مدعی این امر بود که با حذف ارز۴۲۰۰ شاهد افزایش قیمت کالاهای اساسی نخواهیم بود ولی شاهد هستیم نه تنها کالاهای اساسی بله کالاهای غیر اساسی نیز افزایش قیمت چشمگیری به خود گرفته است گفت: به نظر من، این افزایش قیمت و هرج و مرجی که در قیمت ها بوجود آمده قابل انتظار بود و تعجب می‌کنم از اقتصادخوانده‌هایی که مشاوره به آقای رئیسی دادند ، چطور انتظار نداشته اند یکباره این حجم پول را به یک گروهی از افراد تزریق کنند تقاضا افزایش پیدا نکند و سایر کالا‌ها افزایش تقاضا نداشته باشند.

وی ادامه داد: شاهد هستیم که ۳-۲ کالا به دلیل حذف ارز افزایش قیمت داشتند، ولی وقتی به گروهی از خانوار‌ها به خصوص دهک‌های پائین که به جز این کالا‌های اساسی تعداد زیادی نیاز‌های دیگری دارند ولی هنوز نتوانستند نیازهای خود را محیا کنند که آن هم به دلیل نداشتن پول بود. این پول تزریق شد و تبدیل به تقاضا شده است و اینکه تقاضا خود را در افزایش قیمت سایر کالا‌های مورد نیاز این گروه نیز نشان می‌دهد.

افقه اظهار کرد: قیمت کالا‌ها به هم پیوسته است و کالا‌هایی که قیمت آن‌ها مستقیم افزایش یافته کالای نهایی هستند. اما بعضاً مواد اولیه برای سایر کالا‌ها نیز بشمار می آید. اگر روغن گران می‌شود ده‌ها کالای دیگری که با آن ساخته می‌شود نیز گران می شود. اگر شکر و آرد گران شده ده‌ها کالایی که با این مواد ساخته می‌شود نیز افزایش پیدا کرده است.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: نکته دیگر پرداخت این میزان یارانه است. گرچه در زندگی مردم هنوز به دلیل فقر گسترده این مبلغ زیاد نیست، اما حجم کل پولی که پرداخت شده تبدیل به تقاضای جدید در بازار شده است و افرادی که صاحب این یارانه‌ها شدند به جز کالا‌های اساسی که قرار بود با این یارانه جبران شود این پول در دست آن‌ها آمده و برای سایر کالا‌های مورد نیاز هم تقاضا ایجاد شده است. در نتیجه این حجم پولی که به گروه‌هایی با درآمدی پایین و متوسط تزریق شد تبدیل به حجم وسیعی تقاضا در فروشگاه‌ها شد و کالا‌های مورد نیاز دیگری به جز ۴ کالایی که جز کالاهای اساسی هستند سایر کالا‌ها نیز مورد تقاضای مردم قرار گرفت.

این تحلیلگر اقتصادی براین باور است: شاهد هستیم که تقاضا زیاد شده، اما چون میزان تولید یا واردات به سرعت زیاد نشده و قابل زیاد شدن در شرایط فعلی نیست که نه واردات داریم و نه کارخانه‌ها امکان افزایش تولید دارند، در نتیجه عرضه ثابت مانده و این به عنوان فزونی تقاضا بر عرضه است و افزایش قمیت را ناشی نیز می‌شود.

افقه با اشاره به اینکه بسیاری عنوان می‌کنند این افزایش قیمت ربطی به حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی ندارد بیان کرد: خیلی‌ها اشتباه می‌کنند. انکار این مسئله همانند انکار روز در زمان طلوع خورشید است. معلوم است وقتی کالا‌هایی یا مواد اولیه آن‌ها را با ارز ۴۲۰۰ تومانی تامین می‌کردید؛ الان با ۶-۵ برابر این کالا‌ها را تامین می‌کنند و طبیعی که همه کالا‌هایی که با این ارز تامین می‌شدند افزایش قیمت نیز داشته باشند. 

دولت نمی‌تواند کاری کند

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه دولت باید چه استراتژی و مدیریتی در این بازارها پیاده کند گفت: دولت هیچ کاری نمی‌تواند انجام دهد. دولت باید قاعدتاً تولید را افزایش دهد که این تولید یا باید در داخل انجام شود یا باید از خارج وارد شود. از خارج به دلیل تحریم‌ها نمی‌توانیم وارد کنیم در نتیجه در داخل هم بسیاری از واحد‌های تولیدی به دلیل همین تحریم‌ها زمین گیر شدند.

دولت بر نظارت قیمت‌ها شکست خورد

وی در ادامه پاسخ داد: متاسفانه ۶۰-۵۰ درصد ظرفیت بنگاه‌های تولیدی  بلااستفاده است. بنابراین، دولت هیچ کاری که نمی‌تواند انجام دهد. تنها کار‌هایی که رایج بوده این بود که بر قیمت‌ها نظارت داشته باشد که این هم سیاست شکست خورده‌ای که تاکنون جواب نداده است و الان هم دولت با این ناکارآمدی اداری و اجرایی اکیداً نمی‌تواند نظارتی داشته باشد.

افقه در پایان خاطرنشان کرد: عرضه و تقاضا تابع یک نظامی هستند که بر عرضه و تقاضا حاکم است. همین که یکباره پولی را دادند از لحاظ علم اقتصادی شدنی بود. آنچه اتفاق افتاده یعنی علم افتاده است. علم یعنی آن چه هست را عالم می‌بیند و کشف می‌کند و می‌گوید اتفاق افتاده است. چون اتفاق افتاده یعنی علمی بوده، ولی اینکه بپرسید ارز را رها کردند علمی بود یا خیر، یا یارانه دادن به مردم علمی است یا خیر، بحث دیگری است که می‌توان تحلیل کرد علمی است یا خیر.