به گزارش نبض بازار، زهرا قریشی، در ارزیابی آب‌های مرزی ایران و چالش‌هایی که در این حوزه داریم، اظهار داشت: وضعیت منابع آب فرامرزی کشور در بدترین شرایط خودش است. دانش و تجربه کشور در این حوزه بسیار ضعیف هست، کارشناس حوزه فرامرزی آب نداریم، چون این بخش نوپا است و هر کس تلاش می‌کند خود را با متخصص جلوه دادن این حوزه بالا بکشد. این در حالی است که صحبت در خصوص آب‌های فرامرزی نیازمند دو دانش آب و سیاست است که به آن هیدروپلیتیک (هیدرو (آب) + پلیتیک (سیاست)) می‌گویند. دانش هیدروپلیتیک یک علم میان رشته‌ای است؛ نمی‌توان متخصص آب بود و در خصوص هیدروپلیتیک اظهار نظر کرد و نمی‌توان مختصص سیاست بود و در خصوص هیدروپلیتیک اظهار نظر کرد. افرادی که در کشور ما هیدروپلیتیک بدانند انگشت‌شمار هستند. به جهت اینکه نگاه متخصصان هیدروپلیتیک با نگاه مهندسان حوزه آب و سیاست‌مداران علوم سیاسی متفاوت است و مسئولین کشور را غالباً تنها دو دسته یعنی مهندسانی که تنها فنی به مسائل می‌نگرند و سیاست‌مدارانی که تنها به امنیت ملی فکر می‌کنند، تشکیل می‌دهند؛ صدای متخصصان هیدروپلیتیک که می‌توانند آینده اقدامات همسایگان ایران را پیش‌بینی کنند و از تبعات فنی و سیاسی آن بگویند، شنیده نمی‌شود، یا نمی‌خواهند بشنوند.
وی افزود: کشور ما در منطقه به شدت پرتنش قرار گرفته و مسائل به شدت چالشی که میان ما و همسایگان وجود دارد، ایران را در قبال پیگیری مسایل آب و محیط زیست فرامرزی به سمت «استراتژی بی‌تصمیمی» سوق داده است. در این راستا دولت پیگیری جدی مسائل را به دلایلی، چون رسیدگی به منافع ملی به تعویق می‌اندازد تا با همسایگان وارد چالش‌های جدید و موضوعات بحث انگیز نشود؛ بنابراین در کنار عدم وجود دانش، در اجرا هم خواست و اراده سیاسی برای پیگیری مسایل وجود ندارد. این باعث شده است که مسئولین خواسته یا ناخواسته پشت اقدامات همسایگان ما چه در غرب و با ترکیه و عراق و چه در شرق با افغانستان باشند.
این پژوهشگر آب و محیط زیست گفت: اکنون اقدامات در خوشبینانه‌ترین حالت محدود به مذاکرات بی‌فایده است و بعضا حتی در مقابل مطالبه متخصصان هیدروپلیتیک پشت کشور همسایه و سدساز درمی‌آییم. برای نمونه، مسئولین کشور ما در پروژه سد کمال‌خان در شرق کشور به خیال آنکه در حال مذاکره با افغانستان بودند، اجازه ندادند این سد رسانه‌ای شود، خودشان نیامدند در رسانه با مردم از تبعات سد کمال خان صحبت کنند؛ تا نکند کسی به کشور همسایه چیزی بگوید. غافل از آنکه سکوت مسئولین کشور فقط به نفع افغانستان بود. مسئولین کشور ما در پروژه سد‌های ترکیه در پروژه گاپ سکوت کردند و تبعات این سد‌ها را به مردم نگفتند. تا نکند کسی به کشور همسایه چیزی بگوید که روابط با همسایه خراب شود. غافل از آنکه سکوت مسئولین کشور فقط به نفع ترکیه است.
وی درباره راهکار‌های مواجهه با تبعات داپ تصریح کرد: راهکار عملی آن است که از جلسات مذاکره خارج شویم، یک اراده ملی با پشتوانه علمی و تجربی برای مطالبه حق جمهوری اسلامی ایران از کشور‌های همسایه ایجاد شود. مسئولین باید میزان اثرگذاری پروژه‌های ترکیه بر گرد و غبار کشور را مشخص کنند، تا بتوان با کمک پژوهش‌های بین‌المللی فضای بین‌الملل را برای مواجهه با تبعات کشور ترکیه بر منطقه مشخص کرد.
قریشی با بیان اینکه تبعات پروژه داپ از پروژه گاپ بیشتر است، تاکید کرد: البته این به معنای کم‌رنگ شدن تبعات به شدت منفی پروژه گاپ نیست. در پروژه گاپ ما شاهد گردوغبار‌های غرب کشور هستیم که حتی تا تهران هم رسیده است. در پروژه گاپ ما شاهد مهاجرت‌های محیط‌زیستی و به تبع آن شکل‌گیری تغییرات اجتماعی در غرب کشور هستیم که تبعات آن کل کشور را فراگرفته است، اما پروژه داپ بدتر از این هم هست. با تکمیل پروژه داپ امنیت غذایی کشور با چالش جدی مواجهه خواهد شد، دریای خزر ما کوچک و کوچک‌تر خواهد شد و بدتر از همه کشور ترکیه و در پشت پرده آن رژیم صهیونیستی، کنترل منابع آب غرب و شمال غرب کشور را بطور کامل به دست خواهند گرفت.
وی یادآور شد: با این اوضاع باید شاهد خالی شدن خوزستان و سیستان باشیم. با این نگاه پیش برویم مرز‌ها خالی خواهد شد و سیل مهاجرت به تهران و شهر‌های بزرگ را خواهیم داشت و حاشیه‌نشینی بیش از پیش افزایش می‌یابد.
این پژوهشگر آب و محیط زیست بیان داشت: اگر بخواهیم با نگرشی که شرایط سیستان و خوزستان را رقم زده است ادامه بدهیم، امکان جلوگیری از آسیب اجرای پروژه‌هایی همچون داپ و گاپ را نداریم. امکان جلوگیری از آسیب نیست، اما در هر حال اگر با درس‌آموزی از گذشته بخواهیم برای آینده برنامه‌ریزی کنیم، امید‌های بیشتری برای جلوگیری از آسیب ایجاد خواهد شد.
وی یادآور شد: اکنون تمام مناطق مرزی ما دچار سرنوشت هورالعظیم هستند، باید با ابزار‌های مختلف صدای مردم باشیم و عملکردمان تنها محدود به مذاکرات بی‌نتیجه با ترکیه و سایر همسایگان نباشد، تا بتوانیم با هم‌افزایی در آینده مرز‌های کشور را حفظ کنیم.
منبع: ایلنا