به گزارش نبض بازار، در نبود شفافیت مالی، ادعای ۳۹۰ هزار میلیارد ریالی فروش کروز فقط یک عدد تبلیغاتی است نه یک واقعیت قابل راستیآزمایی. تا زمانی که کروز و شرکتهای مشابه ملزم به انتشار صورتهای مالی در کدال نشوند، صنعت خودرو ایران در تاریکی مطلق باقی خواهد ماند.
تاریخچه
شرکت صنایع تولیدی کروز در سال ۱۳۶۲ توسط حمید کشاورز و دو شریک دیگر با نام اولیه «صنایع تولیدی کروز-ایران» در تهران تأسیس شد. ابتدا کارگاه کوچکی برای تولید قطعات برقی خودروهای پیکان بود. در دهه ۱۳۷۰ با همکاری شرکتهای آلمانی (بوش و زیمنس) رشد کرد و وارد تولید ECU، سنسورها و سیستمهای سوخترسانی شد. در دهه ۱۳۸۰ با افزایش تولید پراید و پژو، کروز به بزرگترین قطعهساز داخلی تبدیل شد و تا سال ۱۳۹۰ بیش از ۶۰ درصد قطعات ایرانخودرو و سایپا را تأمین میکرد. پس از تحریمها، کروز ادعای بومیسازی صددردرصدی قطعات الکترونیکی را مطرح کرد و در سال ۱۴۰۳ با گردش مالی ۳۹۰ هزار میلیارد ریالی عملاً کنترل ایرانخودرو را نیز از طریق واگذاری سهام به دست آورد. کروز امروز بزرگترین قطعهساز خاورمیانه محسوب میشود، اما همچنان به دلیل انحصار، عدم شفافیت مالی و پروندههای قضایی، یکی از جنجالیترین شرکتهای ایران است.
واگذاری مالکیت ایرانخودرو به کروز
مالکیت و مدیریت ایرانخودرو در بهمن ماه سال گذشته به گروه کروز واگذار شد. این واگذاری، بزرگترین خصوصیسازی در صنعت خودرو ایران محسوب میشود و پس از ماهها چانهزنی و مجمع عمومی فوقالعاده در ۱۷ بهمن، با کسب اکثریت سهام (حدود ۶۱ درصد از طریق کنسرسیوم وابسته به کروز مانند شرکتهای گنجینه سرمایهگذاری ایرانی، بهینهسازان بهمن و اعتمادآفرین) نهایی شد. دولت با واگذاری پنج درصد سهم باقیمانده، کنترل شرکت را به بخش خصوصی سپرد. کروز به عنوان بزرگترین قطعهساز ایران، از قبل سهامدار غیرمستقیم بود و این واگذاری را از طریق شرکتهای وابسته (مانند تدبیر سرمایه آراد و سپهر ایرانیان کیش) پیش برد. شورای رقابت در اسفند ۱۴۰۳ واگذاری را غیرقانونی اعلام کرد. کروز متهم به اخلال در رقابت، حذف رقبا و دسترسی به اطلاعات محرمانه ایران خودرو است. دیوان عدالت اداری حکم انحصار را ابطال کرد، اما کمیسیون اصل ۹۰ مجلس و ۱۴۰ نماینده خواستار توقف آن شدند.
هر چند این شرکت بارها سهامداری در ایران خودرو را تکذیب کرده است اما به استناد گزارش مرکز پژوهشهای مجلس (تحت عنوان تحلیلی بر ساختار مالکیت دو بنگاه خودروسازی ایران خودرو و سایپا و الزامات اصلاح آن) این شرکت از طریق شرکتهای تابعه سهامدار ایران خودرو بوده است.
فقدان صورتهای مالی
عدم انتشار عمومی و منظم صورتهای مالی شرکت کروز، بهعنوان بزرگترین قطعهساز ایران، یکی از جدیترین نقاط تاریک صنعت خودرو کشور است. این شرکت که بیش از ۶۰ درصد قطعات خودروهای داخلی را تأمین میکند و در زنجیره حیاتی تولید قرار دارد، همچنان «سهامی خاص» باقی مانده و هیچ الزامی برای پاسخگویی در برابر عموم، سرمایهگذاران خرد یا حتی نهادهای نظارتی مستقل ندارد. تحت این شرایط عملاً امکان نظارت عمومی و قضاوت درباره ادعاها و حتی ارزیابی واقعی زیاندهی خودروسازان از بین میرود.
گزارش تبلیغاتی
گزارش ۳۳۰ صفحهای عملکرد سال ۱۴۰۳ شرکت کروز در واقع یک دفترچه تبلیغاتی پرحجم است، نه گزارش مالی. در این گزارش از۵۳ میلیون قطعه تولیدشده، هزاران محموله تحویلی و ۳۹۰ هزار میلیارد ریال فروش و عکسهای خطوط تولید سخن به میان آمده، اما حتی یک سطر صورت سود و زیان، ترازنامه، جریان وجوه نقد یا جدول درآمد-هزینه وجود ندارد. هیچ عددی از سود عملیاتی، حاشیه سود، زیان انباشته، بدهی بانکی، مطالبات معوق یا هزینههای مالی نیست. حذف این ارقام در شرکتی که حالا مالک واقعی ایرانخودرو شده و بیش از نیمی از قطعات ۳۰ میلیون خودرو کشور را تأمین میکند، دیگر قابل توجیه نیست.
