به گزارش نبض بازار-پتروشیمیهای کشور نیاز جدی به نوسازی دارند، اما تحریمها جلو آنها را گرفتهاند. تحریم و عدم تمایل به سرمایهگذاری در حوزه پتروشیمی، باعث فرسودگی بیشتر این صنایع و هدررفت انرژی و سرمایه در آنها شده است. تداوم وضعیت فعلی نه تنها بهره وری پتروشیمیها را پایین میآورد بلکه احتمال توقف فعالیت برخی از آنها به علت مشکلات فنی نیز وجود دارد. هرچند این توقفها موقتی هستند، اما هر لحظه توقف در فرآیند تولید پتروشیمی، زیان قابل توجهی نصیب کشور و صاحبان پتروشیمی خواهد کرد.
به جهت بررسی موضوع فوق، گفتوگو کردیم با فرزین سوادکوهی، کارشناس انرژی که در ادامه مشروح آن را میخوانیم:
· صنایع پتروشیمی ایران تا چه حد درگیر فرسودگی هستند؟ آیا این ادعا درست است که استانداردهای جهانی در حوزه پتروشیمیهای ایران چندان رعایت نمیشود؟
ما یک نقشه راه و یا برنامه کاربردی بیست ساله در صنایع نفتی نداریم. این مشکل صرفاً متعلق به پتروشیمی نیست و در گاز و نفت و. هم مشکل داریم. صنعت نفت ما به خصوص در صنایع بالادستی با صنعتی قدیمی مواجه هستیم، اما پتروشیمی که صنعتی جدید است هم با بحران فرسودگی مواجه است. مثلاً پتروشیمی شیراز ۶۱ سال است که افتتاح شده است. یک مجموعه مگر چند سال میتواند با تجهیزات قدیمی خود کار کند؟ فرسودگی تجهیزات یک زنگ خطر است. هر حادثه کوچک میتواند خسارتهای جدی ایجاد کند و صنعت ما با مشکل اساسی مواجه شود. یکی از واحدهای ما در ماهشهر و عسلویه دچار آتش سوزی شود، یک سری حوادثی دومینویی پشت سر آن خواهیم داشت. در کشور ما همه چیز به اچ. اس.ای نزول داده شده و خود اچ. اس.ای را هم به مفهوم یک نوع آتش نشانی نازل کردهایم. ما فکر میکنیم یک واحد اچ. اس.ای باید همواره مراقب حادثه باشد، اما برای نوسازی و بهسازی قدمی برنمی داریم. اگرچه عدم به روزرسانی پتروشیمیها عموماً به علت تحریمها صورت نمیگیرد. از سوی دیگر عدم سرمایهگذاری و تمرکز بر تولید حداکثری، هر اتفاقی پیش میآید.
· چه میزان سرمایهگذاری برای یک واحد پالایشی و پتروشیمی لازم است؟
باید ذهنیتها را به سمت نوسازی و بهسازی پتروشیمیها ببریم. استفاده از تجهیزات جدید و حتی تکنولوژیهای جدید در واحدهای فرآیندی، میتواند بخشی از مشکل را حل کند. شما فرض کنید برای صنایع پالایشی که دولتی محسوب میشوند، حداقل سالانه ۱۰ میلیارد دلار باید سرمایهگذاری شود. در واحدهای پتروشیمی این رقم خیلی بیشتر است. ۵۰ درصد حوادث در صنایع پتروشیمی، به دلیل فرسودگی تجهیزات است. عدم تعمیرات پیشگیرانه باعث بروز این مشکلات شده است.
· خطای انسانی و فقدان سواد فنی در پتروشیمیها چقدر به فرآیند تولید ضربهزده است؟
پتروشیمیهای حوزه پلیمر و. دچار مشکل هستیم. در حوزه انتقال خوراک هم مشکل داریم، اما بخش خصوصی جرئت نمیکند به این موضوعات اشاره کند. خطای انسانی و آموزش ناکافی نیروها و خلاء نیروی متخصص باعث بروز چالش شده است. برخی از فعالان این حوزه نیز ترجیح میدهند در پتروشیمی کار نکنند. وقتی سررشته کار را به دست افراد غیرمتخصص بدهیم، طبیعتا درصد خطاها بالا میرود. به هر حال فرآیند بررسی علل فنی حوادث، نشان داده که خطای انسانی و بازرسی خطوط لوله نقش قابل توجهی دارد. ما مخازن هوای فشرده را چندان مدنظر بازرسی قرار ندادیم و باید خردگی سطوح فلزی و. با بررسی کنیم.
· تجهیزات پتروشیمیها در ایران عمدتاً متعلق به کدام کشورهاست؟
بخش عمده تجهیزات پتروشیمی ما چینی است. پتروشیمیهای قدیمیتر ما تجهیزات اروپایی دارند و امکان بهسازی آنها وجود ندارد مگر اینکه مهندسی معکوس اتفاق بیوفتد. یک واحد پتروشیمی هم حداقل ۶ میلیارد دلار سرمایهگذاری نیاز دارد. با توجه به آشفته باز ارز، مشخص نیست چنین سرمایهگذاری ممکن است یا خیر! یک سری طرحهای نسبی هم از سالهای گذشته برای ساخت پتروشیمی وجود دارد، اما تا جاییکه من میدانم پتروشیمی جدیدی در دست احداث نداریم. سرمایهگذاری لازم در این حوزه وجود ندارد. سرمایهگذار زمانی کار پتروشیمی را شروع میکند که به امنیت کار خود اطمنینان داشته باشد. الان سرمایهگذاری پتروشیمی در ایران کار پرریسکی است. اینقدر تولیدات ما محدود است که به راحتی نمیتوان وارد آن شد.
· فرسودگی تجهیزات مسلماً هدررفت انرژی را نیز به دنبال دارد؛ آیا محاسبهای برای هدررفت انرژی پتروشیمیها انجام شده است؟
محاسبه خاصی روی هدررفت انرژی پتروشیمی نشده است. به طور کلی پتروشیمیها به علت فرسودگی تجهیزات، با هدررفت جدی انرژی مواجه است. قبل از هرچیز باید جلو هدررفت انرژی در آنها را گرفت. متأسفانه ابهامات جدی در حوزه میزان هدررفت انرژی پتروشیمیها وجود دارد. به علت مشکلات انرژی هم هرکدام از پتروشیمیها دنبال ساخت نیروگاه هستند. هر روز که میگذرد، زیانهای بیشتری نصیب پتروشیمیهای کشور میشود و باید هر چه زودتر نسبت به نوسازی پتروشیمیها اقدام کنند.