به گزارش نبض بازار-در حالی که صنعت فولاد ایران با چالشهای عمیق انرژی، نوسانات جهانی و سیاستهای داخلی دستوپنجه نرم میکند، شرکت ذوبآهن اصفهان به عنوان نخستین و یکی از بزرگترین تولیدکننده فولاد ساختمانی و ریل در کشور، با ثبت زیانهای سنگین و کاهش تولید، زنگ خطری برای پایداری زنجیره ارزش فولاد به صدا درآورده است. اخیرا دوباره سر و صدای زیان دهی ذوب آهن بلند شده و این شرکت مورد توجه تحلیلگران اقتصادی و صنعیت قرار گرفته است. در این گزارش بر اساس دادههای رسمی سامانه کدال و تحلیلهای مستقل، به بررسی و نقد فعالیتهای فنی، مالی و عملیاتی شرکت در سالهای ۱۴۰۳ و نیمه نخست ۱۴۰۴ میپردازیم.
آمارها چه میگویند؟
ذوبآهن، با ظرفیت اسمی ۳.۶ میلیون تن محصولات طویل، نقش محوری در تأمین نیازهای ساختمانی و ریلی ایفا میکند، اما این تعریف از ذوب آهن صرفا بر روی کاغذ قابل دفاع است و در عمل این شرکت با بحرانهای بسیاری دست و پنجه نرم میکند.
زیان انباشته و حاشیه سود منفی بر اساس صورتهای مالی حسابرسیشده سال ۱۴۰۳ در سامانه کدال، شرکت ذوبآهن با زیان ناخالص ۱۳۸ میلیارد تومانی روبهرو شد که نسبت به سال قبل ۸۹ درصد افزایش یافته است. زیان خالص نیز طبق آمارهای اخیر به ۱۰،۱۷۳ میلیارد تومان رسیده است. جهشی ۱۴۵ درصدی نسبت به ۴،۱۴۷ میلیارد تومان سال ۱۴۰۲ که عمدتاً ناشی از افزایش نرخ حاملهای انرژی و مالیاتهای صادراتی است. در ۱۴۰۴، تولید آهن اسفنجی به ۹.۵ میلیون تن رسید، اما کاهش جزئی به دلیل قطعی گاز مشهود بود. هرچند رویکردهای مدیریتی جدید نیز شرایط را در این کارخانه سختتر کرده است. برخی مدعیاند که مازاد نیرو در این کارخانه بخش دیگری از بهره وری پایین و کند شدن روند کاری ذوب آهن است. شرکتی که چندین هزار نیرو مازاد دارد، اما راهکاری نیز برای کاهش آنها ندارد.
موانع صادراتی
صادرات ذوب آهن به دلیل ملاحضات تحریمی مبهم است، اما در گذشته ادعا شده بود که ذوب آهن اصفهان به بیش از ۲۰ کشور صادرات دارد. محدودیتهای صادراتی اولیه سال از جمله شدت گرفتن تحریم ها، ناترازی انرژی و محدودیتهای ارزی، باعث شد فرصتهای اقتصادی نسبی هم که وجود داشت دچار خدشه شود. در ۱۴۰۴، فروش تیرآهن به عنوان محصول اصلی دچار چالش شود. هرچند تمامی مشکلات ناشی از موانع صادرات نیست، بلکه موانع داخلی از جمله رکود نیز نقش پررنگی در این شرایط بازی میکند. به جز ریل که مشتری آن راه آهن جمهوری اسلامی است، دیگر محصولات ذوب آهن در بازار داخل تحت تاثیر رکود بازار مسکن قرار گرفته است.
چه باید کرد؟
تنوع محصولات (میلگرد، نبشی، ریل) و عرضه هفتگی در بورس کالا، کارایی عملیاتی را تقویت کرده، اما کنترل دستوری قیمتها و بحران انرژی (قطعی ۹۰ درصدی در صنایع) زنجیره تأمین را مختل کرده است. تداوم ناترازی در پاییز میتواند فصل پیش رو را برای ذوب آهن سختتر کند. فصلی که از الان باید به فکر عبور از آن باشند. بعید نیست که ذوب آهن در چند ماه پیش رو تا پایان سال مجددا درگیری تعطیلیهای مقطعی و بحران شدید انرژی و رشد ناترازی مالی شود.
استراتژی حفظ صادرات در شرایط ارزی، هوشمندانه است، اما عدم فروش محصولات با ارزش افزوده بالا (مانند ریل پیشرفته) فرصتها را هدر میدهد. چشمانداز و نتیجهگیری شرکت ذوبآهن اصفهان با زیان ۱۰،۱۷۳ میلیاردی در ۱۴۰۳ و چالشهای انرژی در ۱۴۰۴، در آستانه تحول قرار دارد. مجمع ۱۴۰۴ با تمرکز بر پروژههای زیستمحیطی و افزایش تولید ریل، امیدهایی ایجاد کرد، اما تحقق پیشبینی ۵۸ هزار میلیاردی درآمد نیازمند حل ناترازی انرژی است.