به گزارش نبض بازار- ابهامات بسیاری پیرامون قطار سریع السیر تهران-اصفهان وجود دارد. پس از آنکه سالها از سوی مسئولین این پروژه شنیده میشد که این قطار مسیر تهران-اصفهان را به ۹۰ دقیقه کاهش میشود، امسال عدد جدیدی نیز درباره آن به گوش رسید و مسئولین پروژه اعلام کردند که قطار فوق ۱۱۷ همت تا افتتاح فاصله دارد.
قطار به گل نشسته
با توجه به رشد مصرف بنزین، کمبود اتوبوس، عقب ماندگی ایران از حمل و نقل ریلی و لزوم توسعه شبکه حمل و نقل کشور، پروژه قطار سریع السیر اصفهان-تهران چندین سال قبل روی میز مسئولین قرار گرفت. ۱۵ سال است که مسئولین این پروژه معتقدند بودجهای برای این طرح وجود ندارد و تمامی ارکان کشور را نیز درگیر آن کردهاند. از بانک مرکزی تا قرارگاههای سازندگی و وزارت راه و...، اما در نهایت وعدههایی که پس از ۱۵ سال داده میشود، افتتاح این پروژه در سال ۱۴۰۷ است. گمانه زنیهای بودجهای درباره این پروژه نیز مبهم است. برخی رقم ۱۱۵ همت را برای کل پروژه پیشبینی میکنند و مدعیاند که تاکنون ۳۰ همت هزینه شده است برخی نیز ارقام کمتر و بیشتر را مطرح میکنند. هرچند علیرضا صلواتی، مجری این پروژه در آخرین اظهار نظرات خود مدعی شده است که ۲۰ میلیارد یوآن، معادل ۱۱۷ همت بودجه برای تکمیل این پروژه نیازمند است. در شرایط فعلی کشور بعید به نظر میرسد دولت ۲.۸ میلیارد دلار از درآمد خود را صرف تکمیل این پروژه کند و احتمالاً تکمیل پروژه یا به دست چینیها خواهد افتاد و یا به طور کلی متوقف خواهد شد. در صورت افتتاح پروژه نیز با این حجم هزینه، مشخص نیست چه میزان بلیط برای این قطار در نظر گرفته میشود. در صورتیکه میزان توان جا به جایی قطار پایین و قیمت بلیط آن بالا باشد، حتی در صورت افتتاح هم این پروژه را باید شکست خورده در نظر گرفت.
نمونههای جهانی قطار سریع السیر
ژاپن در سال ۱۹۶۴، چین در سال ۲۰۰۸، لائوس در سال ۲۰۲۱، تایلند (افتتاح ۲۰۲۸)، اندونزی در سال ۲۰۲۳، عربستان در سال ۲۰۱۸، ترکیه در سال ۲۰۱۰، تایوان در سال ۲۰۰۷ و کره جنوبی در سال ۲۰۰۴ خطوط قطار سریع السیر خود را افتتاح کردند. این تجربیات در آسیا نشان میدهد که ایران در اجرا پروژه قطار سریع السیر ضعفهای جدی به خرج داده وگرنه میتوان در طول ۵ سال چنین طرحی را اجرایی کرد.
رد پای بابک زنجانی
زمانیکه بابک زنجانی تور ایران گردی گذاشته بود و هر کجا در حال خرید و فروش بود، سفری هم با هماهنگی استانداری اصفهان به شهر اصفهان داشت. فارغ از اینکه در این سفر چه گذشت و چگونه معاون استاندار با بابک زنجانی در قامت یک کارآفرین و چهرههای برگزیده برخورد کرد، زمزمههایی مبنی بر نقش او در تکمیل قطار شنیده شد. هرچند مشخص شد که این ادعا صرفاً در حد حاشیه بوده و زنجانی هنوز ورودی به این پروژه نداشته، اما بعید نیست به مرور زمان از توانمندیهای ارزی او برای تکمیل این پروژه استفاده شود.
ابعاد اجتماعی یک قطار
تنها تبلیغی که اخیراً بر روی این پروژه میشود، کاهش فاصله اصفهان-تهران به ۹۰ دقیقه است و دیگر صحبتی درباره ضعف دولتهای اخیر درباره اجرای این پروژه مطرح نمیشود. هرچند کاهش فاصله میان شهرها نتایج اجتماعی و اقتصادی قابل توجهی هم دارد که باید از همین الان بر روی آن تمرکز و تحقیق شود. کاهش فاصله تهران-اصفهان، انگیزه زندگی در تهران را کاهش میدهد. شهروند اصفهانی-شهرکردی، کاشانی، نجف آبادی و به طور کلی شهرهای این محدوده دیگر برای کار نیازمند زندگی در تهران نیستند. کاهش فاصله باعث میشود پول و تکنولوژی تهران به شهرستانهای کوچک تزریق شود و تهران هم در این صورت نفس تازهای بکشد. تهرانی که خلوت شده و دیگر کسی برای کار در آن، نیازمند سکونت نیست. در مجموع طرح قطار سریع السیر و کاهش مسیر تهران-اصفهان، صرفاً یک اتفاق عمرانی و اقتصادی نیست، بلکه از نظر جامعهشناسی هم ابعاد متنوعی دارد.