به گزارش نبض بازار- خودروهای فرسوده در خیابانهای ایران، قاتل بنزین محسوب میشوند. اگرچه این ادعا صرفاً در خودروهای سواری بنزینی صادق نیست و کامیونها نیز فصل مهمی از هدررفت سوخت در کشورند. خودروهای بنزینی تولید داخل نیز به شکلی طراحی میشوند که مخاطب حتی در صورت تمایل برای صرفهجویی، چارهای ندارد. مصرف بالا خودروها از درب کارخانه، باعث هدررفت بنزین و ایجاد بحران اقتصادی در کشور میشود. درحالیکه با صرفه جویی بنزین از طریق اسقاط خودروهای فرسوده، میتوان سالانه نیمی از یک پالایشگاه بزرگ بنزین سازی را تکمیل کرد.
خودروهای فرسوده چقدر ضرر میزنند؟
مصرف روزانه ۴۶ میلیون لیتر بنزین و ۱۷. ۵ میلیون لیتر گازوئیل توسط خودروهای فرسوده، تنها بخشی از چالش این خودروها برای کشور است. طبق برخی بررسیهای وزارت نفت، با استانداردسازی خودروهای فرسوده، روزانه حدود ۲۷ میلیون لیتر بنزین و ۹ میلیون لیتر گازوئیل صرفهجویی میشود. خودروهای فرسوده در سال ۱۳ میلیارد لیتر بنزین اضافه بر استاندارد مصرف دارند، که حدود ۹. ۱ میلیارد دلار معادل ۳۹ همت در برآورد قیمت داخلی است. با این هزینه نه تنها میتوان پالایشگاههای تولید بنزین را به روز کرد، بلکه بخش مهمی از چالشهای انرژی کشور را کاهش داد.
چه تعداد از خودروهای فرسوده باید اسقاط شوند؟
طبق بررسی سازمان اسقاط، نزدیک نیمی از خودروهای کشور فرسوده میشوند. خودروهایی که ۲۰ الی ۲۵ سال به بیشتر از سن آنها گذشته باشد. بر اساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، هر خودرو فرسوده نسبت به نمونه غیرفرسوده ۱۴. ۳٪ بنزین بیشتری مصرف میکند و سالانه حدود ۲،۰۰۰ لیتر بنزین بیشتر مصرف میشود. با وجود مصرف بی رویه این خودروها، در صورت اسقاط ۳۰۰ دستگاه خودرو فرسوده بیش از ۵۴۰ میلیون دلار (معادل حدود ۱۶. ۲ هزار میلیارد تومان) در مصرف بنزین صرفهجویی میشود. بر اساس آمار دیگری، ۱۳ میلیون خودروی فرسوده در ایران روزانه ۶۳ میلیون لیتر سوخت مصرف میکنند.
اسقاط در سالهای اخیر
اسب بخار در گزارشی در رابطه با اسقاط نوشت: در سال ۱۴۰۳ حدود ۳۲۰ هزار دستگاه خودرو فرسوده اسقاط شدند که منجر به صرفهجویی ۲. ۶ میلیارد لیتر سوخت شد؛ ارزش صادرات بالقوه این حجم معادل ۲. ۹ میلیارد دلار تخمینزده شده است. سال ۱۴۰۲ اسقاط ۷۲ هزار دستگاه خودرو باعث کاهش ۶۶۶ میلیون لیتر مصرف سوخت شد که برابر با ۱۵۲ میلیون دلار صرفهجویی در یارانه سوخت بود، و ۴۴۷ میلیون دلار درآمد بالقوه صادراتی حاصل گردید.
اصلاح خودروسازی کشور
شهروند ایرانی در صورت تمایل برای صرفهجویی هم چارهای جز مصرف بالا ندارد. وقتی خودروها از زمان ساخت با مصرف بالا تحویل مشتری میشوند، مخاطبین چگونه کم مصرف کنند؟ خودروسازهای ژاپنی وقتی خودروهای جدید خود را با مصرف ۲ لیتر در صد کیلومتر ارائه میکنند، در اینجا مخاطب ناچاراً درگیر صرفهجویی است. در ایران خودروهایی با مصرف ۱۰ الی ۱۵ لیتر در صد کیلومتر، چاره از جز مصرف بالا نمیگذارند. خودروهای فرسوده بخش قابلتوجهی از مصرف بنزین کشور را هدر میدهند و با اجرای مؤثر برنامه اسقاط میتوان حدود ۳۰ تا ۶۰ میلیون لیتر بنزین در روز صرفهجویی کرد و هزینهها را بهطور چشمگیری کاهش داد.
با صرفهجویی در سوخت چند پالایشگاه میتوان ساخت؟
۲ میلیارد دلار اضافه مصرف بنزین خودروهای فرسوده در ایران است. عدد بزرگی که با آن میتوان یک پالایشگاه در ابعاد پالایشگاه شیراز احداث کرد. برای تأسیس یک پالایشگاه ۲۰۰ هزار بشکهای حدود ۶ میلیارد دلار سرمایه اولیه و ۳۰ هزار دلار به ازای هر بشکه ورودی لازم است. این در حالیست که هدررفت چند سال اخیر بنزین در ایران، بیش از این مقدار است. یعنی ایرانیها بیش از هزینه تولید یک پالایشگاه تولید بنزین، فقط بنزین هدردادهاند.