به گزارش نبض بازار- استاندار اصفهان از چند روز قبل در توییتر و دیگر شبکهها اقدام به خبررسانی در رابطه با انتقال آب کرده بود. شب گذشته بالاخره آب به اصفهان رسید، اما در یک بستر کاملاً غیرشفاف این اتفاق افتاد. اصفهانیها انتظارات بسیار زیادی از این آب دارند که در صورت عدم تحقق، سرمایه مالی، سرمایه اجتماعی و زمان مردم شهر از بین خواهد رفت. آیا این آب میتواند از نظر اقتصادی و محیط زیستی اصفهان را احیا کند؟
آیا واقعاً آب دریای عمان رسید؟
مهدی جمالی نژاد، استاندار اصفهان، خبر از رسیدن آب به اصفهان داد. آبی که چند سال است اصفهانیها منتظر آن هستند. استاندار مدعی شد که امکان انتقال ۷۰ میلیون مترمکعب آب نمک زدایی شده دریای عمان فراهم شده است. او مدعی است که صنایع منطقه دیگر به آب زاینده رود وابسته نیستند. برای رسیدن این آب هم آنقدر مقدمه چینی و برنامهریزی شد که خدا میداند. پولهای بسیاری از که سوی فولاد مبارکه، پالایشگاه و دیگر نهادها در این پروژه خرج شد که برخی گمانه زنیها تا ۳۰ همت را درباره آن مطرح میکنند.
اما مشکل اینجاست که برخی منتقدان مدعیاند، این آب اصلاً آب عمان نیست، بلکه آب گران قیمت خلیج فارس است. طبق این ادعا، آبی که در حال حاضر به اصفهان رسیده از مسیر خلیج فارس به سیرجان و یزد است و با قیمت بسیار بالا پای اصفهان حساب میشود. این در حالیست که قرار بود آب مورد نیاز صنایع اصفهان از دریای عمان تأمین شود، اما چنین نشد و گویا لولهگذاریها از آن مسیر انجام نشده است.
صفحه اینستاگرامی esfahan_reporter، درباره این اتفاق نوشته است: «یزد گفته بود بیایید فلان قدر پول (که پول بسیار کلانی بود) به ما بدهید و ۷۰ م م م آب که ما در سیرجان اضافه داریم بردارید؛ یا به ازای هر مترمکعب، ۲.۵ یورو پرداخت کنید. اصفهان به چند دلیل مخالفت کرد، اول اینکه اگر قرار است این همه پول بدهد خب همین پول را خرج انتقال آب خود کند، دوم اینکه دریای عمان وابسته به آبهای آزاد است و بهتر از خلیج فارس است، سوم اینکه استقلال آبی اصفهان مهم است. قرار بود پروژه در دو فاز (فاز اول از دریای عمان تا سیرجان و فاز دوم از سیرجان تا اصفهان) اجرا شود، اما حالا فقط فاز اول اجرایی شده است. این پروژه نباید به خرید آب منتهی شود.»
یک فریب در میان است؟
در صورت صحت صحبتهای استاندار، باز هم یک مشکل باقی میماند. آب انتقالی از دریای عمان قرار است صرفاً در صنایع مورد استفاده قرار بگیرد و آنها نیز متعهد شوند که از برداشتهای خود از رودخانه زاینده رود، دست بکشند. این ادعا در حالی مطرح میشود که به طور کلی اصل و ریشه پروژه زیرسؤال فعالان محیط زیست و کارشناسان اقتصادی قرار دارد. محیط زیستیها مدعیاند که آب دریای عمان چندان به نفع اصفهانیها تمام نمیشود و صرفاً باعث گسترش صنایع و تکمیل شدن زنجیره محاصره شهر میشود. در این صورت اصفهان شهری است که آب دارد، اما هوا ندارد. هرچند در سال ۱۴۰۳ نیز اصفهان تنها ۱۰ روز پاک را تجربه کرد.
از طرف دیگر، اگر قرار بر خرید آب گران قیمت خلیج فارس باشد، دیگر این آب چه توجیه اقتصادی برای صنایع ایجاد میکند؟ یزدیها آب ۲ یورویی خلیج فارس را در برخی از صنایع مصرف میکنند، اما دلیلی ندارد اصفهان هم آب ۲.۵ یورو را از آن جا بخرد. در اصل این پروژه قرار بود آب از جنوب به سرعت و با قیمت مناسب وارد صنایع اصفهان شود که نگرانیهای آبی صنایع نیز برای همیشه رفع شود و هزینه تولید در سالهای آینده به علت مزیت آبی صنایع ایران، کاهش یابد. اما آنچه امروز مشاهده میکنیم، استفاده از گران قیمتترین آب ایران در صنایعی است که عموماً شامل زیان دهی هستند. مشخصاً اگر قرار باشد ذوب آهن اصفهان با ۱۰ همت زیان خالص از این آب استفاده کند، دیگر توان ادامه کار را ندارد.
مسأله اساسی دیگر اینجاست که آیا با عدم برداشت صنایع استان اصفهان از آب زاینده رود، شاهد یک رودخانه دائمی در آن منطقه هستیم یا اصفهانیها بازهم باید به کاهش کشاورزی در شرق و چالش با یزد در حوزه آب ادامه دهند؟ اگر آب عمان هم نتواند زاینده رود را احیا کند، چه کسی پاسخگو چندین همت سرمایه از دست رفته است؟
نافرمانی صنایع
یکی دیگر از نگرانیهای این پروژه، نافرمانی صنایع در عدم استفاده از آب است. صنایع قرار است استفاده از رودخانه را متوقف کنند، اما با توجه به قیمت بالا این آب، بعید به نظر نمیرسد که در شرایط بحرانی مجدداً دستبردهایی به زاینده رود بزنند. در این صورت این طرح توجیه خود را از دست داده و در همانجا محکوم به شکست میشود.