چگاسفلا، تلی باستانی در استان خوزستان، که قدمت آن به حدود ۶۰۰۰ سال پیش میرسد، یکی از مهمترین محوطههای باستانشناختی است. این محوطه باستانی بهعنوان یکی از گنجینههای فرهنگی و تاریخی کشور شناخته میشود. اما متاسفانه، سالهاست که این محوطه تاریخی با تهدیدهایی جدی مواجه شده و در حال حاضر در سایه غفلت و فراموشی قرار گرفته است.
تهدید ساختوسازها بر محوطه باستانی
چگاسفلا از ابتدا تا به امروز شاهد ساختوسازهای مختلف در حریم و عرصه خود بوده است. باوجود پیگیریهای مستمر پژوهشگران و فعالان میراث فرهنگی، همچنان ساختوسازها در این محوطه ادامه دارد. در حالیکه بر اساس قوانین میراث فرهنگی، اینگونه فعالیتها باید از محوطههای باستانی به دور باشند، ساختوسازهای روستایی در عرصه و حریم چگاسفلا موجب از بین رفتن بخشهایی از ارزشهای تاریخی این محوطه شده است. بهویژه اینکه این محوطه باستانی ارتباط مستقیمی با تاریخ و فرهنگ منطقه خلیج فارس دارد، که برای محققان باستانشناسی از اهمیت بسیاری برخوردار است.
نیاز فوری به حفاظت و ادامه کاوشها
چگاسفلا در سالهای گذشته در فهرست نامزدهای ثبت جهانی یونسکو قرار گرفت، اما همچنان در مسیر حفاظت و کاوشهای باستانشناسی با مشکلات زیادی روبهرو است. بهنظر میرسد که هرچه پیشتر میرویم، وضعیت این محوطه بدتر میشود و مشکلات ناشی از ساختوسازها بیشتر میشود. مسئولان باید هرچه سریعتر اقداماتی را برای حفاظت از این گنجینه بیهمتا انجام دهند. یکی از مهمترین اقداماتی که باید در اولویت قرار گیرد، جابهجایی روستای موجود در عرصه و حریم چگاسفلا است تا از تخریب بیشتر آن جلوگیری شود.
از طرفی، باید به یاد داشته باشیم که چگاسفلا تنها یک محوطه باستانی نیست. این محوطه در نزدیکی کرانههای دریای پارس قرار دارد و به گفته کارشناسان، این ارتباط تاریخی و فرهنگی با دریا بسیار حائز اهمیت است. علاوه بر این، در شرایط کنونی که برخی کشورها در تلاش هستند تا از نام جعلی برای خلیج فارس استفاده کنند، حفظ و حفاظت از چنین محوطههایی اهمیت دوچندان پیدا میکند.
وضعیت کنونی و چشمانداز آینده
هماکنون، چگاسفلا در وضعیت نامطلوبی قرار دارد و هیچگونه کاوشهای باستانشناسی از سال ۱۳۹۴ به بعد در آن انجام نشده است. باستانشناسان و پژوهشگران امیدوارند که با حمایت بیشتر از سوی مسئولان و وزارت میراث فرهنگی، کاوشها از سر گرفته شود و محوطه چگاسفلا بهعنوان یکی از گنجینههای فرهنگی ایران به ثبت جهانی یونسکو برسد. بهعلاوه، باید از پیشرفتهای علمی و تکنولوژیهای جدید برای حفاظت بهتر از این محوطه استفاده شود تا این میراث فرهنگی بینظیر از دست نرود.
با وجود وعدههای داده شده، هنوز خبری از اقدام عملی برای جابهجایی روستا و جلوگیری از ادامه ساختوساز در حریم چگاسفلا نیست. فعالان میراث فرهنگی و پژوهشگران امیدوارند که مسئولان کشوری و استانی این موضوع را در اولویت قرار دهند و با تدابیر مناسب، از این گنجینه تاریخی حفاظت کنند. اگرچه چگاسفلا هنوز بهطور کامل از دست نرفته است، اما اگر اقدامی فوری صورت نگیرد، ممکن است این گنجینه بیهمتا به دست فراموشی سپرده شود.
منبع ایسنا