با گسترش فضای دیجیتال و افزایش استفاده از اینترنت، صنعت گردشگری نیز همچون بسیاری از حوزه‌های دیگر دستخوش تحولات بنیادین شده است. این تغییرات زمینه بهره‌گیری از فناوری‌های نوین را برای ارتقا کیفیت خدمات و توسعه بازارهای جدید فراهم کرده‌اند. در این میان، شرکت‌های دانش‌بنیان به‌عنوان موتور محرک اقتصاد دانش‌محور، نقش کلیدی در بومی‌سازی فناوری‌های روز دنیا و تطبیق آن‌ها با نیازهای محلی ایفا می‌کنند. بر اساس تعریف معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، شرکت‌های دانش‌بنیان مؤسساتی خصوصی یا تعاونی هستند که با هدف توسعه علمی، افزایش ثروت ملی و خلق فناوری‌های نوین فعالیت می‌کنند. این شرکت‌ها در صنعت گردشگری با ارائه راهکارهای نوآورانه در زمینه‌هایی مانند طراحی نرم‌افزارهای خدمات سفر، بوم‌گردی هوشمند، حمل‌ونقل هوشمند و گردشگری برای افراد دارای معلولیت، به پیوند مؤثر فناوری با نیازهای فرهنگی و جغرافیایی کشور کمک کرده‌اند.

حضور شرکت‌های دانش‌بنیان در این صنعت نه‌تنها موجب ارتقا سطح خدمات و تجربه گردشگران شده، بلکه بستر مناسبی برای تحول دیجیتال، افزایش بهره‌وری و رقابت‌پذیری گردشگری ایران در سطح منطقه‌ای و جهانی فراهم آورده است.

گردشگری و نیاز آن به بومی‌سازی فناوری‌های جهانی

فناوری‌هایی مانند سامانه‌های رزرو آنلاین، موتورهای جست‌وجوی سفر، واقعیت افزوده، هوش مصنوعی و تحلیل کلان‌داده‌ها (بیگ دیتا)، شکل تازه‌ای به تجربه سفر در جهان بخشیده‌اند. این ابزارها به کاربران امکان می‌دهند تا خدمات مورد نیاز خود را به‌صورت سریع، دقیق و شخصی‌سازی‌شده دریافت کنند. بااین‌حال، استفاده مستقیم از این فناوری‌ها در کشور ما با موانعی همراه است. تفاوت در زیرساخت‌های فنی، نیاز به پشتیبانی از زبان فارسی، شیوه‌های خاص پرداخت در ایران و محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها، همگی موجب می‌شوند تا نسخه‌های جهانی این فناوری‌ها نتوانند به‌صورت مؤثر در بازار گردشگری ایران به کار گرفته شوند.

ازاین‌رو، بومی‌سازی نه‌تنها یک انتخاب بلکه ضرورتی راهبردی برای توسعه پایدار صنعت گردشگری کشور است. به جای تکیه بر راهکارهای خارجی، باید دانش فنی مورد نیاز را در داخل کشور توسعه داد و ابزارهایی طراحی کرد که با ویژگی‌های فرهنگی، اقتصادی و فناورانه ایران سازگاری کامل داشته باشند. چنین رویکردی نه‌تنها زمینه‌ساز شکوفایی شرکت‌های دانش‌بنیان خواهد بود، بلکه مسیر ورود ایران به رقابت جهانی در صنعت گردشگری دیجیتال را نیز هموار می‌سازد.

سفرمارکت؛ نمونه‌ای از یک شرکت دانش‌بنیان در صنعت گردشگری

یکی از نمونه‌های موفق در بومی‌سازی فناوری در صنعت گردشگری ایران، «سفرمارکت» است. این شرکت دانش‌بنیان با تکیه بر دانش فنی داخلی و توسعه الگوریتم‌های اختصاصی، توانسته خدمات سفر را به شکلی ساده، هوشمند و سازگار با نیازهای کاربران ایرانی ارائه دهد. این شرکت با هدف ساده‌سازی فرایند انتخاب و خرید خدمات سفر، زیرساختی هوشمند فراهم کرده که به کاربران امکان می‌دهد تا گزینه‌های مختلف بلیط هواپیما، هتل و تور را با یکدیگر مقایسه کرده و تصمیم‌گیری آگاهانه‌تری داشته باشند.

ویژگی برجسته سفرمارکت، بهره‌گیری از یک سیستم پیشرفته جست‌وجو و مقایسه است که به‌صورت خودکار اطلاعات صدها آژانس مسافرتی را پردازش کرده و نتایج را به شکلی شفاف در اختیار کاربران قرار می‌دهد. این ابزار باعث شده تا کاربران بدون نیاز به مراجعه به چندین سایت مختلف، بتوانند بهترین گزینه را از نظر قیمت و خدمات بیابند. اپلیکیشن و رابط کاربری سفرمارکت نیز با درک عمیق از نیازهای بازار داخلی طراحی شده است. پشتیبانی کامل از زبان فارسی، ارائه روش‌های پرداخت متناسب با شرایط اقتصادی ایران از جمله امکان پرداخت اقساطی و ارائه محتواهای بومی همچون راهنماهای سفر، تجربه کاربری را برای مخاطبان ایرانی به‌مراتب آسان‌تر کرده است. همچنین سفرمارکت با همکاری گسترده با آژانس‌ها، هتل‌ها و شرکت‌های خدمات گردشگری داخلی، به یک پلتفرم جامع و قابل اطمینان برای رزرو و خرید خدمات گردشگری تبدیل شده است.

مقایسه سفرمارکت با نمونه‌های خارجی (و نقش بومی‌سازی)

یکی از تفاوت‌های مهم میان پلتفرم‌هایی مانند Skyscanner و Kayak با سفرمارکت، در نحوه طراحی زیرساخت و ارائه خدمات است. درحالی‌که نمونه‌های خارجی با اتصال به صدها سایت جهانی و استفاده از APIهای متنوع، قیمت‌ها و گزینه‌های سفر را از سراسر دنیا مقایسه می‌کنند، سفرمارکت این فناوری را با شرایط ایران بومی کرده است. به‌جای تکیه بر زیرساخت‌های بین‌المللی یا روش‌های پرداخت خارجی، این پلتفرم با بهره‌گیری از راهکارهای داخلی، تجربه‌ای متناسب با نیاز کاربران ایرانی ارائه می‌دهد.

سفرمارکت نه‌تنها از فناوری‌های جهانی الهام‌گرفته، بلکه آن‌ها را متناسب با محدودیت‌های فنی، مالی و فرهنگی ایران بازطراحی کرده است. از طراحی اپلیکیشن فارسی‌زبان گرفته تا پشتیبانی از روش‌های پرداخت اقساطی با چک بانکی، همه این عوامل باتوجه‌به رفتار کاربر ایرانی ساخته شده‌اند. این یعنی فناوری سفر، صرفاً کپی نشده، بلکه متناسب با محیط بومی بازآفرینی شده است. در شرایطی که تحریم‌ها و تفاوت زیرساخت‌ها استفاده از خدمات بین‌المللی را دشوار کرده‌اند، سفرمارکت با همکاری با آژانس‌های داخلی، ارائه محتوای بومی و رعایت قوانین محلی توانسته جایگزینی مؤثر و قابل‌اعتماد برای کاربران داخل کشور باشد. این رویکرد نشان می‌دهد که چطور فناوری بومی می‌تواند پاسخگوی نیاز بازار باشد و درعین‌حال کیفیتی در حد استانداردهای جهانی ارائه دهد.

جمع‌بندی

در دنیای امروز که فناوری به یکی از ارکان اصلی رشد و توسعه تبدیل شده، نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در صنایع مختلف از جمله گردشگری بیش‌ازپیش اهمیت یافته است. شرکت‌های دانش‌بنیان مانند سفرمارکت، نقش بسیار مهمی در بومی‌سازی فناوری‌های نوین و توسعه گردشگری هوشمند در کشور ایفا می‌کنند. این شرکت‌ها با بهره‌گیری از دانش فنی داخلی و شناخت دقیق نیازهای بازار ایران، توانسته‌اند فناوری‌های روز دنیا را با شرایط بومی سازگار کرده و خدماتی متناسب با فرهنگ و زیرساخت‌های کشور ارائه دهند. اگر حمایت‌های لازم از این کسب‌وکارهای نوآور به‌صورت مستمر و هدفمند انجام شود، بی‌تردید در آینده‌ای نه‌چندان دور می‌توان شاهد شکوفایی بازار گردشگری دیجیتال در ایران و حضور پررنگ‌تر کشورمان در عرصه رقابت‌های جهانی این صنعت بود.