به جهت بررسی موضوع فوق، در «نبض بازار» گفتوگو کردیم با جواد فصاحتی، کارشناس خودرو، که در ادامه مشروح آن را میخوانیم:
وضعیت بازار خودر در حال حاضر چگونه است؟ آیا هنوز درگیر رکود هستیم؟
«بازار خودرو ایران هنوز تا حدی در رکود به سر میبرد، اما باتوجه سیاستهای غیرمشخص و غیردقیق وزارت صمت در خصوص تعرفهها انتظار میرود کماکان وضعیت رکود تشدید شود. قیمتها نسبت به اوج خود در سالهای گذشته کاهش یافته، اما همچنان نوساناتی دیده میشود. تقاضا برای خرید خودروهای داخلی به دلیل ضعف کیفیت و قیمتگذاری دستوری و مذاکرات سیاسی رفع تحریمها کاهش یافته است. در زمینه خودروهای وارداتی هم تقاضا کاهش یافته، اما محدودیتهای وارداتی مانع از رونق کامل بازار شده است.»
واردات در نهایت به کجا رسید؟ آیا هنوز واردات به شکل قبل ادامه دارد؟
«واردات خودرو به صورت رسمی از سر گرفته شده، اما با محدودیتهای شدید از سوی دولت همراه است. دولت ابتدا مجوزهای محدودی برای واردات صادر کرد و سپس با تشکیل کارگروه ویژه، شرایط واردات را سختتر کرد. سال گذشته واردات بیشتر محدود به خودروهای الکتریکی و هیبریدی بود ولی درحال حاضر به دلیل عدم تعیین تکلیف تعرفه خودروهای برقی و هیبریدی، شرکتهای واردکننده بلاتکلیف هستند و خودروهای بنزینی با تعرفههای سنگین مواجه شدهاند. تداوم این وضعیت بازار را نگران کرده و مشخص نیست چه سرنوشتی در انتظار بازار خودرو است.»
تغییر تعرفهها به کجا ختم شد؟ آیا دولت نرخها را تغییر داد؟
«تعرفه واردات خورهای هیبریدی و برقی کماکان بلاتکلیف است تعرفه خودروهای بنزینی همچنان بالا است. ۱۰۰درصد تعرفه واردات باعث شده واردات این خودروها مقرون به صرفه نباشد. کماکان نمایندگان مجلس و دولت اختلاف نظر بسیاری در خصوص تعرفه واردات دارند و طولانی شدن این موضوع به مصرفکنندگان و شرکتهای واردکننده آسیب وارد خواهد کرد.»
واردات خودرو الان از کدام کشورها جریان دارد؟ با برداشته شدن تحریم، کدام شرکتها و کشورها به این چرخه اضافه میشوند؟
«ایرن منابع وارداتی متنوعی ندارد. در حال حاضر، چین، امارات و ترکیه اصلیترین منابع واردات خودرو به ایران هستند. خودروهای چینی مثل تویوتا، سوزوکی، BYD، GAC و ... بیشترین سهم را در بازار وارداتی دارند. در صورت برداشته شدن کامل تحریمها، احتمال ورود برندهای اروپایی پژو، رنو، فولکسواگن و کرهای مانند کیا، هیوندای وجود دارد. همچنین ممکن است ژاپن با برندهای تویوتا، نیسان و برخی برندهای آمریکایی، در صورت رفع کامل تحریمها، به بازار ایران برگردند.»
چرا دولت تا این حد برای واردات خودرو سختگیری میکند؟ نگرانی دولتیها از چیست؟
«دلایل اصلی سختگیری دولت بر واردات خودرو عبارتند از حفظ تولید داخلی، کنترل ارز، سیاستگذاری حمایتی و جلوگیری از نوسان بازار و قیمت؛ دولت نمیخواهد صنعت خودروی ایران مثل سایپا و ایرانخودرو تحت فشار رقابت خارجی قرار گیرد. ورود بیرویه خودروهای خارجی میتواند بازار را دچار تلاطم کند دولت میخواهد از طریق محدودیتهای وارداتی، مشتریان را به سمت خودروهای داخلی هدایت کند. جلوگیری از خروج ارز واردات خودرو نیازمند ارز زیادی است و دولت ترجیح میدهد این ارز برای کالاهای اساسی مصرف شود.»
میزان فعلی واردات چقدر است و تا چه حد میتواند افزایش یابد؟
«میزان فعلی واردات بسیار محدود است و در حد چند هزار دستگاه در سال باقی مانده است. عمده واردات خودرو شامل خودروهای الکتریکی و هیبریدی میشود. در صورت تغییر سیاستهای دولت و کاهش تعرفهها، پتانسیل افزایش واردات به ۵۰ تا ۱۰۰ هزار دستگاه در سال وجود دارد. اما این افزایش به عوامل زیر بستگی دارد. سیاستهای ارزی دولت، واکنش تولیدکنندگان داخلی و وضعیت تحریمها، زیرا اگر تحریمها کاملاً برداشته شود، حجم واردات میتواند چند برابر شود. از سوی دیگر دولت برای تخصیص دلار جهت واردات هم دچار مشکل میشود.»