به گزارش نبض بازار، وقتی ایران ناسیونال با تلاش فراوان برادران خیامی شکل گرفت، کسی فکرش را نمیکرد آن مجموعه عظیم روزی به خاطر بدهی و زیان انباشه به این روز بیفتد. روزگاری که در آن ایران خودرو به واسطه بدهیها و ناتوانی در مدیریت به بخش خصوصی واگذار شود. کروز به عنوان یک قطعه ساز معروف حالا بر روی میراث خیامی ایستاده، اما مانند تمامی مدیران پس از خیامی، نتوانسته با عملکرد خود جامعه را نسبت به تولیدات ایران ناسیونال شگفتزده کند. مصادره و تغییر مالکیت ایران ناسیونال نه تنها مشکلی از آن حل نکرد، بلکه مشکلات عظیمی به آن اضافه کرد که پیشگامان آن اصلا تصور آن را نداشتند. حالا خصوصی سازی هم به میدان آمده و این نگرانی وجود دارد که سرنوشتی مانند مصادره ایران ناسیونال پیدا کند. اما به واقع کروز چه برنامهای برای ایران خودرو دارد؟
افت تولید خودروسازها
طبق اعلام وزارت صمت، در یک ماهه اول سال ۱۴۰۴، میزان تولید خودرو دو خودروساز بزرگ به ۴۰ هزار عدد رسیده و کل کشور نیز ۶۰ هزار تولید داشته است. این عدد به نسبت مشابه سال گذشته کاهش دو درصدی دارد. حامیان خصوصیسازی در ایران خودرو نتوانستند طی چند وقت اخیر که مدیریت این مجموعه را به دست گرفتند ناترازیهای این کارخانه را حتی در حد قبلی خود حفظ کنند. اگرچه تولید ایران خودرو نسبت به سایپا در مشابه سال گذشته، ۲۰ درصد افزایش داشته است. اما در برخی از اقلام مانند وانت، ایران خودرو و سایپا سقوط جدی داشتهاند. ایران خودرو در فروردین ماه ۱۴۰۴ با تولید ۳۵۶ دستگاه وانت، سقوط ۷۱.۲ درصدی را نسبت به سال گذشته به ثبت رساند. تولید ۲۰۷ نیز با کاهش ۱۵ درصدی همراه بوده است.
نارضایتی از کیفیت
مدعیان خصوصیسازی ایران خودرو در روند خصوصیسازی این خودروساز بزرگ مطرح کردند که ۳ سال بعد، ایران خودرو دچار یک تحول کیفی خواهد شد. اگرچه راهکار دقیقی برای این ایده مطرح نشده و برخی از کارشناسان مدعیاند که آنها با مونتاژ برخی خودروهای درجه دوم خارجی و تغییر طراحی ظاهری خودروها و از رده خارج کردن برخی از نمونهها مانند رانا، به دنبال کسب اعتماد عمومی هستند. بر اساس آخرین آمار منتشرشده از مرکز تحقیقات صنعت خودرو: «سهم ایرانخودرو از بازار داخلی در سال ۱۴۰۳ حدود ۴۸ درصد بوده است. با این وجود، در یک نظرسنجی از هزار مشتری این شرکت، بیش از ۶۲ درصد اعلام کردند که به دلیل مشکلات کیفی، تمایلی به خرید مجدد محصولات ایرانخودرو ندارند. همچنین ۵۵ درصد از مشتریان از تأخیر در تحویل خودروها ابراز نارضایتی کردهاند.»
کدام تولید در شان؟
کروز پس از به چنگ آوردن ایران خودرو از فرط خرسندی اعلام کرد که خواهان تولید خودروهای در شان مردم است. سوال اساسی اینجاست که کروز در مجموعه خود که از ابتدا تا انتهایش را به تنهایی ساخته و مدیریت میکند، تولیدی در شان مردم دارد که حالا میخواهد در ایران خودرو هم آن تجربه را تکرار کند؟ ایران خودرو در این شرایط تحریمی چگونه میخواهد تولیدی در شان مردم داشته باشد و چالشهای این صنعت را حل کند؟
تداوم بدهیهای ایران خودرو
از سوی دیگر تداوم تولید فعلی نیز باعث انباشت زیان بیشتر خواهد شد و کروزیها که ادعا بهبود کیفیت دارند، باید فکری هم به حال منابع مالی آن بکنند. گران کردن خودرو دیگر جوابگو و راه حل مناسب برای ایران خودرو نیست. انتظار برای خودرو خارجی باعث شده شهروندان کمی در مورد خودروهای داخلی صبر کنند و این صبر اجتماعی میتواند تمامی برنامههای کروز را به هم بریزد. ایران خودرو کماکان ۱۳۱ همت ناترازی مالی و ۱۵۰ همت زیان انباشه دارد که بخش قابل توجهی از آن هم متعلق به قطعه سازان است. آیا کروز از بدهیهای خود به خاطر توسعه ایران خودرو میگذرد یا صرفا مدت زمانی کوتاهی از ایران خودرو بیش از حد توان و استعدادش کار میکشد تا بدهیهای خود را پس بگیرد؟