به جهت بررسی موضوع فوق، در «نبض بازار» گفتوگو کردیم با علیرضا غفوری فرد، دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی، که در ادامه مشروح آن را میخوانیم:
ناترازی برق در حال حاضر چه میزان است و علت افزایش تقاضا چه بوده است؟
«سال گذشته ۱۸ هزار مگاوات ناترازی را در کل کشور تجربه کردیم. از ۹۳ هزار مگاوات ظرفیت موجود، ۷۴ هزار مگاوات برق تامین کردیم و ۱۸ هزار مگاوات تقاضا را با واژه نادرست مدیریت مصرف، سرکوب کردیم. سرکوب تقاضا اثرات بسیار مخربی در بخشهای مختلف کشور به دنبال دارد. عدم النفع صنایع بخش مهمی از این زیان است. هرکسی بخواهد در کشور ما سرمایه گذاری کند، به اولین نکتهای که توجه میکند انرژی پایدار است. سال ۱۴۰۴ هم در بخش عرضه، آهنگ لازم برای تامین انرژی پایدار را نداریم. در دولت گذشته و دولت فعلی هیچکدام از طرحهای افزایش ظرفیت نتیجه نداشته است. در افزایش مصرف هم دچار مشکل هستیم. یکی از دلایل اصلی افزایش مصرف، استهلاک صنایع است. ناترازی باعث میشود صنایع نتوانند خود را به روز کنند و همین موضوع مصرف انرژی آنها را بالا میبرد.»
به واقع صنایع کشور از جمله صنایع فولادی چه نقشی در تشدید ناترازی دارند؟
«سهم صنعت و بخش مولد ما در مصرف برق حدود ۳۶ درصد است. سهم این صنایع در اوج بار ۱۸ درصد است و تداوم وضعیت فعلی برای آنها به شدت مخرب است. سهم انرژی الکتریکی در صنعت باید با رشد اقتصادی بیشتر شود. سهم بهینه سازی در بخش خانگی بسیار بالاست و باید مورد توجه قرار بگیرد.»
تنها راهکار عبور از بحران فعلی را چه میدانید؟
«در سالهای اخیر آنچه به داد شبکه رسیده، ناشی از افزایش بارش و باد بوده است. وزش باد از عملکرد مدیران نتیجه بهتری برای صنعت برق داشته است. سال ۱۴۰۴ استمرار خشکسالی را داریم و احتمالا ناترازی ۲۴ هزار مگاواتی را تجربه میکنیم. تنها راه عبور از بحران، اعمال خاموشی گسترده در صنایع و بخش خانگی است. آنچه از واحدهای صنعتی به گوش میرسد، افزایش خاموشیهای هفتگی تا ۳ روز است. سالها بود که صنایع بار خاموشی را به دوش میکشیدند، اما حالا بار خاموشی به بخش تجاری و خانگی هم کشیده شده است.»
آیا تجدیدپذیرها میتوانند مشکل برق کشور را حل کنند؟
«به نظر من یک فرماندهی واحد برای رفع ناترازی وجود ندارد. به منظور مبارزه و مدیریت یک بحران گسترده هیچ فرماندهی وجود ندارد. ما با یک بحران عمیق در صنعت برق مواجه هستیم. از ۱۰ هزار مگاوات تا ۶۰ هزار مگاوات برای افزایش تولید به گوش میرسد، اما به نظر نمیرسد حقیقی باشد. اقتصاد برق در ایران دچار مشکل است و کسی تمایلی برای حضور در این حوزه ندارد. اقدامات فعلی برای حل مشکل برق نه تنها نتیجه ندارد، بلکه منجر به چالش بیشتر میشود. ارائه وام برای تاسیس نیروگاه به بانکهای غیرشفاف و با سابقه منفی در زمینه صنعت، یکی از این اقدامات است. در ظرفیت تجدیدپذیرها نیز اغراق میشود. این نیروگاهها نهایتا ۲.۵ هزار مگاوات از ۲۴ هزار مگاوات ناترازی ما را در آینده حل میکنند. احداث واحد بخار نیروگاه حرارتی و احداث دیگر نیروگاههای مدرن، بخشی از راهکار حل مشکل است.»
آیا با وجود ناترازی فعلی، وضعیت نیروگاهها و عدم ارتباطات بین المللی در این حوزه، میتوان به اهداف اقتصادی و صنعتی پیش رو دست یافت؟
«نیروگاههای ما فرسوده هستند و باید اقدامی برای جایگزینی آنها صورت بگیرد. ما در سیاستها به گذار انرژی تمرکز نمیکنیم. تغییرات اقلیمی بلندمدت هم باید مورد توجه قرار بگیرد. اتکای ما به برقابیها باید مورد بررسی قرار بگیرد. امکان تبادل برق با کشورهای همسایه باید مورد بررسی قرار بگیرد. وقتی بتوانیم برق را به یک کالا بینالمللی تبدیل کنیم، نگاهمان به برق واقعیتر میشود. سرمایه گذاری در احداث نیروگاهها یک سرمایه گذاری بلندمدت است. باید از الان برای ناترازی در سالهای آینده اقدام به تاسیس نیروگاه کنیم. با وجود ناترازیهای موجود، رشد اقتصادی نیز در صنعت برق نداشتیم. برای هر یک درصد رشد اقتصادی کشور، حدود یک درصد افزایش تقاضای برق خواهیم داشت. رشد اقتصادی ۸ درصدی نیازمند ۸ درصد رشد تقاضا برق است که با شرایط فعلی ما ممکن نیست. تا پایان برنامه هفتم باید ۱۴۰ هزار مگاوات ظرفیت برقمان باشد.»
نیروگاه بوشهر تا چه حد از بار ناترازی میکاهد؟
«نیروگاه بوشهر که نیروگاه بسیار پرهزینهای برای کشور بوده، در حال حاضر چندان سهمی در تولید برق برای صنایع ندارد. این نیروگاه برای تامین ۳ هزار مگاوات برق ایجاد شد آن هم در شرایطی که ۱۰ هزار مگاوات مصرف داشتیم. بعد از انقلاب دو خط آن پیگیری نشد و الان تنها ۱ هزار مگاوات برق تولید میکند و نسبت به تمامی روشهای تولید ما، هزینه بیشتری میطلبد. گرانترین روش تولید برق در کشور ما متعلق به انرژی اتمی است. امروز از مجموع ۸۰ هزار مگاواتی، تنها ۱ هزار مگاوات آن با انرژی اتمی تامین میشود.»