به گزارش نبض بازار؛ ایران خودرو و سایپا در سال‌های اخیر همواره با ضرر و زیان مالی مواجه بوده اند و بیلان کاری آن‌ها در پایان هر سال نشان می‌دهد که این سرمایه‌های ملی با چالش آینده نگری و تفکر راهبردی مواجه هستند.
تازه‌ترین گزارش مالی در اسفند ۱۴۰۲ شرکت‌های خودرو سازی نشان می‌دهد جمع کل زیان انباشته صنعت خودروسازی ایران، برای نخستین بار از مرز ۲۰۰ هزار میلیارد تومان فراتر رفته و به ۲۱۶ هزار میلیارد تومان رسیده است.
شرکت ایران خودرو به همراه شرکت‌های زیرمجموعه اش در نیمه نخست امسال جمعا ۱۵ هزارو ۳۸۳ میلیارد تومان زیان کرده‌اند که این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۲۱ درصد رشد داشته است. با این میزان زیان جمع کل زیان انباشته گروه ایران خودرو برای نخستین‌بار به ۱۰۵ هزارو ۹۵۴ میلیارد تومان رسیده است.
شرکت سایپا و شرکت‌های زیر مجموعه‌اش نیز جمعا ۱۲ هزارو ۲۷۹ میلیارد تومان زیان، تولید کرده‌اند و با اضافه‌شدن ضرر‌های نیمه نخست امسال جمع کل زیان انباشته این شرکت به ۸۹ هزارو ۵۲۷ میلیارد تومان رسیده است.
زیان شرکت پارس خودرو نیز در نیمه نخست امسال با ۴۲ درصد افزایش به ۴ هزارو ۴۸۳ میلیارد تومان رسیده و این یعنی اینکه جمع کل زیان انباشته این شرکت در حال حاضر رقمی بالغ بر ۲۰ هزارو ۵۸۷ میلیارد تومان است.
شرکت های خودروساز مجبور به تأمین نقدینگی از طریق پیش فروش خودرو هستند
گزارش‌ها نشان می‌دهد دو خودروساز بزرگ کشور گزارش دخل‌وخرج خود در دوران تحریم حدفاصل سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ را منتشر کردند که نشان می‌دهد آن‌ها حتی بدون اعمال هزینه‌های مالی نیز با زیان‌دهی در بازه زمانی بیش از پنج‌ساله مواجه شده‌اند.
از نظر شورای رقابت، هزینه مالی خودروسازان ناشی از سرمایه‌گذاری‌های غیرمرتبط و ناکارآمدی‌های مدیریتی بوده و از همین رو تمام‌و‌کمال در تعیین قیمت خودرو‌ها اعمال نمی‌شوند. این در حالی است که مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارش خود عنوان کرده «هرچند ادعای شورای رقابت مبنی بر سرمایه‌گذاری‌های نامرتبط و ناکارآمدی مدیریتی در خودروسازی صحیح است، اما این موضوع نباید باعث نادیده گرفتن هزینه‌های مالی عملیاتی تولید شود». مرکز پژوهش‌های مجلس همچنین تاکید کرده که خودروسازان به دلیل زیان‌دهی طی سال‌های گذشته و عدم امکان تامین نقدینگی و سرمایه‌گذاری از محل سود خود، مجبور به تامین نقدینگی از طریق اخذ تسهیلات و پیش‌فروش خودرو بوده‌اند و این مساله هزینه‌های مالی آن‌ها را بیش از پیش بالا برده است.
ایران خودرو روزانه ۱۱۲ میلیارد ضرر می‌کند
صورت‌های مالی ۹ ماهه ایران خودرو نشان می‌دهد که این خودروساز در این دوره بیش از ۱۷۹ هزار میلیارد تومان درآمد داشته است اما با کسر بهای تمام شده و هزینه‌های دیگر، مشخص می‌شود که این شرکت ۳۰ هزار میلیارد تومان زیان کرده است؛ بنابراین می‌شود گفت ایران‌خودرو روزانه ۱۱۲ میلیارد تومان زیان ایجاد می‌کند. حال اگر همین محاسبات را برای سایپا هم انجام بدهیم، زیان روزانه این خودروساز ۳۶ میلیارد تومان می‌شود. این یعنی این دو خودروساز روزانه در مجموع حدود ۱۵۰ میلیارد تومان زیان می‌سازند.
بر اساس آنچه ایران خودرو در آخرین گزارش مالی آورده این شرکت ۲۳ هزار و ۲۷۶ کارمند دارد که ۱۵ هزار و ۷۹۰ نفر پرسنل تولیدی و ۷۴۸۶ پرسنل غیرتولیدی هستند. این شرکت ۲۲۲۴ میلیارد تومان دستمزد مستقیم تولید و ۱۵۸۶ تومان هزینه حقوق و دستمزد اداری داشته است.
اگر جمع این هزینه را به تعداد کارکنان و ۹ ماه سال تقسیم کنیم، میانگین حقوق چیزی بیشتر از ۱۸ میلیون می‌شود. اگر همین محاسبات را برای سایپا هم انجام بدهیم میانگین دستمزد ماهانه کارکنان این خودروساز هم ۲۱ میلیون تومان به دست می‌آید.
اما چرا اعداد و ارقام منابع خبری مختلف چند برابر بیشتر از این محاسبات است؟ این تفاوت به این برمی‌گردد که بخش هزینه‌های سربار یک بند هزینه حقوق و دستمزد دارد که اتفاقا رقم قابل توجهی را شامل می‌شود. برخی کارشناسان و رسانه‌ها این رقم را هم بخشی از حقوق و دستمزد کارکنان محسوب کرده‌اند. مثلا این رقم برای ایران خودرو بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان است که اگر آن را به هزینه حقوق و دستمزد اضافه کنیم و بر تعداد کارکنان تقسیم کنیم حقوق ماهانه کارکنان ایران خودرو معادل ۷۰ میلیون تومان بدست می‌آید. اما در واقع هزینه سربار شامل هزینه‌هایی می‌شود که به ربطی به حقوق و دستمزد مستقیم کارکنان ثابت ندارد.