روزانه بسیاری از پرداختی‌ها که ممکن است به دلایل مختلفی مانند خرید و فروش، پرداخت حقوق و دستمزد و بسیاری از موارد دیگر با برگه چک انجام گیرد.
حال ممکن است که مبلغ این سند در زمان مقرر پرداخت شود که مشکلی برای طرفین ایجاد نمیشود. بروز مشکلات از زمانی آغاز خواهد شد که در موعد مقرر شده در حساب صادر کننده چک وجهی نباشد تا انتقال آن به حساب دریافت کننده صورت گیرد.
درست است که دستورالعمل اجرایی چک های الکترونیکی ابلاغ شده است، اما در آن خبری از تفاوت تبعات برگشت خوردن چک الکترونیکی و کاغذی نیست. در ادامه این گفتار با ما همراه باشید تا از این تبعات برای اشخاص حقیقی و حقوقی اطلاع یابید.
برگشت خوردن چک چیست؟
برگشت خوردن چک یک اصطلاح عامیانه‌ای هست که برای عدم پرداخت وجه به دریافت کننده چک اطلاق میشود. این عدم پرداخت بر خلاف تصور بسیاری از افراد ممکن است به دلایل مختلفی باشد و تنها عدم کفایت موجودی سبب برگشتی شدن چک نمیشود. این دسته از موارد از قرار ذیل است:
زمانی که در حساب صادر کننده چک به اندازه‌ای که در برگه چک درج شده است وجه وجود نداشته باشد.
حساب صادر کننده چک پس از صدور آن به دلایلی مسدود شده یا وی با آگاهی نسبت به مسدود بودن حساب چک صادر نماید.
بانک به دلایلی مانند خط خوردگی، عدم تطابق امضاء، اختلاف میان مندرجات سند از پرداخت وجه به دارنده چک خودداری کند.
صاحب حساب به بانک دستور عدم پرداخت وجه چک را بدهد.
پیگیری چک برگشتی در مراجع قضایی
در صورت بروز هر یک از چهار شرط بالا، کسی که چک در وجه آن صادر شده است میتواند برای پیگیری حقوق تضییع شده خود در مراجع قضایی اقدام نماید.
برای شروع این کار باید در ابتدا در همان شعبه بانکی که برای دریافت وجه مراجعه کرده است چک را برگشت زده و گواهی عدم پرداخت آنرا دریافت نماید که در این برگه علت عدم پرداخت نیز ذکر خواهد شد و سپس با طی کردن مراحل شکایت از چک برگشتی برای احقاق حقوق خود تلاش کند.
برای دریافت اجرائیه از دادگاه لازم است که شکایت خود را در نزدیک‌ترین شعبه دفتر خدمات الکترونیک قضایی به ثبت برسانید و سپس با راهنمایی گرفتن از وکیل متخصص در این حوزه آنرا پیگیری نمایید.
نتیجه برگشت خوردن چک برای اشخاص حقیقی
درست است که چک یک سند تجاری هست، اما با توجه کاربرد گسترده‌ای که دارد و در بسیاری از معاملات مورد استفاده قرار میگیرد، تبعات برگشت خوردن آن ممکن است دامنگیر خیل زیادی از افراد جامعه گردد. اما تحمل محدودیت‌هایی که بیان خواهیم کرد و در نتیجه برگشت چک ایجاد میشود برای تجار بسیار سخت‌تر از افراد دیگر است. این تبعات عبارتند از:
عدم توانایی افتتاح حساب و دریافت کارت بانکی جدید
توقیف اموال صادر کننده به اندازه مبلغ درج شده در چک
عدم توانایی افتتاح حساب‌های ارزی
عدم توانایی صدور چک جدید
عدم ارائه دسته چک جدید تا زمان رفع سوء اثر
جلوگیری از ارائه تسهیلات بانکی از سوی تمامی بانک‌ها
عدم صدور ضمانتنامه‌های بانکی
مشاوره حقوقی پس از برگشت خوردن چک چه اهمیتی دارد؟
زمانی که با تبعات برگشت خوردن چک مواجه شدید برای بازگشت حالتی که در آن گرفتار شده اید به حالت عادی و اولیه خود، نیازمند انجام اقدامات حقوقی در مراجع قضایی دادگاه‌ها و اداری بانک‌ها هستید.
بهترین اشخاصی که میتوانند در این زمینه و پیش برد اهداف شما راهکار‌های اصولی و قانونی ارائه دهند وکلای دادگستری میباشند. شما با دریافت مشاوره حقوقی از وکیلی که به صورت تخصصی در زمینه چک و حتی سایر اسناد تجاری فعالیت میکند میتوانید بسیاری از هزینه‌هایی که ممکن است در این مسیر بر شما تحمیل شود را بکاهید.
همچنین طی کردن مراحل و مسیر‌های قضایی بدون داشتن دانش و تجربه کافی ممکن است مدت زمان زیادی به طول انجامد که باعث عقب ماندن شما از بسیاری از امور مهم گردد. در نتیجه بهتر است با مشاوره حقوقی گرفتن از وکیل دادگستری به تسهیل و تسریع این قبیل کار‌ها کمک کنید.
تبعات برگشت خوردن چک برای شرکت‌ها
به طور کلی میتوان گفت که تمامی شرکت‌ها تاجر هستند و به انجام امور تجاری، تولیدی، خدماتی و... میپردازند و تنها تعداد اندکی از آن‌ها هستند که هدفی غیر از انجام این امور را دارند.
هدف اصلی از انجام تمامی این امور کسب درآمد است. از آنجایی که بر اساس قوانین تنها تفاوتی که میان اشخاص حقیقی و حقوقی وجود دارد مربوط به احوال شخصیه مانند ارث، نسب، وصیت و... است، تمامی تبعاتی که در مطالب ابتدایی برای اشخاص حقیقی بیان شد، برای اشخاص حقوقی نیز وجود خواهد داشت.
اما نکته‌ای که در این بین وجود دارد این است که تبعات چک برگشتی برای شخص حقیقی تنها دامنگیر شخص صادر کننده میشود، اما برای مثال مسدود شدن حساب‌های بانکی یک شرکت دامنگیر تمامی اعضای آن و مختل کننده تمام امور اصلی آن شرکت خواهد شد. بدین ترتیب میزان حساسیتی که برای آن‌ها وجود دارد بسیار بالاتر از اشخاص حقیقی خواهد بود.
نکته: مدیران شرکت باید بدانند مسئولیت‌های ناشی از برگشت خوردن چک شخص حقوقی هم بر عهده شرکت است و هم بر عهده امضاء کننده آن و مسئولیت آن‌ها از نوع تضامنی میباشد. بدین صورت که دارنده چک برگشت خورده میتواند برای دریافت مبلغ چک هم به مدیر امضاء کننده و هم به شرکت مراجعه کند.
شکایت کیفری از صادر کننده چک برگشتی
یکی از چالش‌هایی که برای افراد در صورت برگشت خوردن چک وجود دارد شکایت کیفری از آن است. بر اساس قانون کسی که چک بلامحل صادر کند محکوم به حبس میگردد. اما برای طرح شکایت کیفری وجود شرایطی لازم که در صورت عدم وجود هر یک از آن‌ها این امکان برای شاکی وجود نخواهد داشت. طبق ماده ۱۳ قانون صدور چک وجود شرایط زیر برای شکایت در دادگاه کیفری از چک بلامحل الزامی میباشد.
سفید امضا نباشد
به تاریخ همان روز باشد
ضمانتی نبوده باشد
هیچ شرطی بر روی چک درج نشده باشد
با مشاهده این شرایط متوجه میشویم که امکان بروز چنین شرایطی امروزه با رسیدن به ایستگاه پایانی چک های کاغذی وجود نخواهد داشت و افراد لازم نیست که نگران چنین اتفاقی باشند.
اخذ وکیل برای رفع سوء اثر
رفع سوء اثر از چک به معنی از بین بردن تبعات منفی ناشی از برگشت خوردن چک میباشد که دامنگیر افراد شده است. انجام امور در این زمینه در بازه زمانی سه تا هفت روز کاری امکان پذیر است.
برای انجام امور در این زمینه هم میتواند شخص صادر کننده چک مراجعه کرده و هم میتواند وکیل خود که نماینده خود میباشد را برای انجام اقدامات بفرستد.
در صورتی مراجعه وکیل برای انجام امور، کار‌ها به دلیل تخصص و تجربه وی در این زمینه با سرعت بیشتری انجام خواهد گرفت.
نتیجه گیری
برگشت خوردن چک میتواند تبعات بسیار سنگینی هم برای اشخاص حقیقی و هم برای اشخاص حقوقی داشته باشد و سبب اختلال در گردش مالی آن‌ها شود. پس بهتر است برای رفع اثر از این مشکلات سریع‌تر اقدام نمایید.