به گزارش نبض بازار، بعد از جنگ اوکراین و روسیه، مانور بریکس؛ آزمونی است برای آن که بدانیم آیا پوتین و سایر دشمنان امریکا می‌توانند نقش این کشور را با چالش مواجه کنند.
نشست بریکس در شرایطی برگزار می‌شود که چین و روسیه برای درهم شکستن هژمونی ایالات متحده خیز برداشته اند با این همه چند صدایی حاکم بر این نهاد موجب شده تا خواست آن‌ها بالاخص تاکیدشان بر دلار زدایی در تعاملات فانتزی بیش نباشد.
نشست بریکس؛ آزمونی است برای آن که بدانیم آیا دشمنان ایالات متحده می‌توانند نقش این بازیگر را به عنوان ابرقدرت پیشرو جهانی تحت تاثیر قرار دهند یا نه.
جان تازه به بریکس؟
رهبران گروه بریکس قرار است در ژوهانسبورگ حضور یابند، جایی که مسکو و پکن برای تغییر موازنه حاکم بر ساختار بین‌المللی تحت رهبری غرب خیز برداشته اند.
بی دلیل نیست ناظران می‌گویند که روسیه و چین می‌خواهند جانی تازه به بلوک بریکس بدهند تا بدین طریق به جهان ثابت کنند که برای اتحاد‌ها و نهاد‌های تحت رهبری ایالات متحده جایگزین‌هایی وجود دارد.
براساس داده ها، حدود ۴۰ کشور، از آرژانتین گرفته تا عربستان سعودی و قزاقستان، علاقه خود را برای پیوستن به بریکس ابراز کرده اند، در حالی که بیش از ۶۷ رهبر و شخصیت‌های برجسته جهان به نشست هفته آینده دعوت شده اند.
استقبال عجیب از بریکس
گروهی بر این باورند که استقبال از چنین نشستی نشان از تمایل جهان به تغییر نظم حاکم است. سارنگ شیدور، مدیر برنامه جهان جنوب در این باره به فارین پالسی گفت: جنوب جهانی اجلاس بریکس را از نزدیک رصد خواهد کرد به این امید که قدرت‌های جهانی و میانی در پر کردن شکاف‌هایی که ناشی از حکمرانی نادرست آمریکا است، پیشرفت داشته باشند.
بریکس روی گسل اختلاف‌ها
نشست بریکس، کنفرانس باندونگ را یادآوری می‌کند، کنفرانسی که در طول جنگ سرد ۲۹ دولت از آسیا، آفریقا و خاورمیانه را گرد هم آورد و زمینه را برای شکل گیری جنبش غیرمتعهد‌ها فراهم کرد. به سان آن بازه زمانی، بریکس به عنوان جایگزین، تلاشی برای عقب راندن هژمون آن روزگار است - هر چند که به واسطه عضویت چین و روسیه فعالیت هایش پیچیده شده.
ربکا ری، محقق ارشد مرکز سیاست توسعه جهانی دانشگاه بوستون خاطرنشان کرد، آنچه موضوع را پیچیده‌تر می‌کند این واقعیت است که کشور‌های بریکس با منافع ملی متفاوت، برای گسترش عضویت و نفوذ اقتصادی این بلوک پیشنهاد‌های مبهمی را ارائه می‌دهند.
اختلاف جدی هند و چین
هند و چین با هم اختلاف‌هایی جدی دارند. آفریقای جنوبی در میانه جنگ اوکراین بین تبدیل شدن به وزنه دیپلماتیک و یا قرار گرفتن در موقعیت سخت گیر کرده است. برزیل هم علیرغم سیاست خارجی غیرمتعهدانه اش، برای حمایت از کرملین گامی جدی برنداشته.
به بیانی بهتر، همه کشور‌های عضو بریکس، حتی چین، با باد‌های معکوس اقتصادی روبرو هستند؛ گزاره‌ای که برنامه‌ریزی برای به چالش کشیدن جایگاه گروه هفت تحت رهبری ایالات متحده را با موانعی جدی روبرو می‌کند. الیور استیونکل، استاد دانشکده روابط بین‌الملل، در این باره گفت: بریکس در حال حاضر در موقعیت خوبی قرار دارد و به اعضا کمک می‌کند تا ایالات متحده را تا حدی محدود کرده و روابط میان خود را تقویت کنند. با این حال به باورش، اگر پروژه‌های بلندپروازانه تری وجود داشته باشد، به ناچار این گروه بندی تحت فشار قرار خواهد گرفت و اختلافات عریان می‌شود.
فرصتی برای نمایش اژد‌های زرد
از منظر روسیه، اجلاس بریکس فرصتی برای مانور جهانی علیرغم تحریم‌ها بود. اما این فرصت با مانعی جدی روبرو است.
پوتین نمی‌تواند در نشست سران بریکس شرکت کند چرا که آفریقای جنوبی، به عنوان یکی از اعضای دیوان بین المللی کیفری، از منظر قانونی ناچار است تا حکم بازداشت رهبر روسیه را به اتهام جنایت جنگی، صادر کند. این در حالی است که چین قصد دارد تا خود را به عنوان رهبر عمل گرای جنوب جهانی و دوست منتخب کشورها در سراسر جهان نشان دهد.
پکن مدت‌هاست که برای گسترش این گروه تلاش کرده، حتی اگر جاه‌طلبی‌های اش صدای سایر اعضای بریکس را درآورده باشد. به باور استونکل چین تنها کشوری است که به هیچ وجه نگران کاهش اعتبار بریکس با گسترش آن به کشور‌های دیگر نیست. برای چین، منطقی است که بریکس را گسترش دهیم تا این نهاد بتواند به عنصری در نظم چین محورتر تبدیل شود - یک سیستم تحت رهبری چین.
با این حال، پکن برای جذب سایر اعضای بریکس ماموریت دشواری دارد و این مقوله دیدگاه‌های رقابتی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ایده گسترش دامنه نفوذ بریکس، بازیگرانی، چون هند و برزیل را نگران کرده، همان‌هایی که به انحصاری بودن این نهاد افتخار می‌کنند و می‌ترسند که باز کردن درها، اعتبارشان را کاهش دهد.
یکی از پیشنهادات مهمی که برخی رهبران پیش از اجلاس مطرح کرده‌اند، توسعه ارز مشترک برای محافظت از خود در برابر دلار آمریکا است، با این حال این گزاره در دستور کار نشست سران قرار ندارد. جیم اونیل، اقتصاددان، که برای اولین بار اصطلاح بریکس را در سال ۲۰۰۱ ابداع کرد، ایده ارز بریکس را «مضحک» و «پوچ» خواند.
خیز برای دلار زدایی!
با این حال، حتی بدون ارز مشترک، پکن از گروه بریکس برای کاهش وابستگی اش به دلار، سرمایه گذاری کرده است. در آستانه اجلاس بریکس، تعدادی از کشورها، از جمله برزیل و آرژانتین، از رنمینبی در تجارت برای مقابله با کمبود دلار و نفع کاری با پکن استفاده کرده اند.
این تلاش‌ها قرار است مدت‌ها پس از ژوهانسبورگ ادامه یابد و انتظار می‌رود کشور‌های بریکس در مورد چگونگی افزایش استفاده از ارز‌های محلی در تجارت و تعریف سیستم و کمیته پرداخت مشترک بالقوه با تمرکز بر ارز مشترک رایزنی داشته باشند - اگرچه کارشناسان انتظار ندارند برای معماری مالی جهانی حاکم چالشی ایجاد گردد.
دنیل مک داول، کارشناس اقتصاد سیاسی بین‌المللی فعال در دانشگاه سیراکیوز، بر این باور است که صحبت در باب ارز مشترک بریکس بازتابی از تمایل برخی از بخش‌های جهان برای داشتن وزنه‌ای متعادل در برابر ایالات متحده، اقتصاد ایالات متحده و دلار است. با این حال این دیدگاه، باوری است فانتزی.
منبع:اقتصادنیوز