به گزارش نبض بازار، اثری از برند‌های کره‌ای نیست و ژاپنی‌های معروف کم‌تنوع‌اند. این خلاصه داستان چند ساعت گشت و گذار خبرنگار انصاف نیوز در بازار صوتی تصویری‌های تهران در سومین هفته گرم تابستان ۴۰۲ است.
سام بدون سونگ
قطعه‌ای از خیابان جمهوری تهران، حدفاصل تقاطع ابوریحان تا تقاطع شیخ هادی، بورس لوازم صوتی و تصویری است. روزگاری نه چندان دور، این بخش خیابان در تسخیر برند کره‌ای سامسونگ بود و سردر‌های خیلی بزرگ آبی رنگ، جلب توجه می‌کرد. حالا همان آبی‌ها، البته به تعداد کمتر، برند سام را تبلیغ می‌کنند. البته یک فروشگاه سامسونگ هم‌چنان فعال است، اما فقط گوشی‌های تلفن همراه عرضه می‌کند.
برند سام هم لوازم صوتی و تصویری دارد، هم جاروبرقی و ماشین لباس‌شویی. وارد یکی از فروشگاه‌های بزرگش می‌شوم و قیمت تلویزیون‌ها را می‌پرسم. بعد از پاسخ‌های فروشنده، می‌پرسم این‌ها تولید ایران است؟ نگاه عاقل اندر سفیه می‌اندازد و می‌گوید شوخی می‌کنی؟ منتظر جواب نمی‌شود و ادامه می‌دهد «همه قطعاتش از چین می‌آید. این‌جا فقط برد و ال‌سی‌دی را داخل قاب می‌گذارند.» البته می‌گوید خدمات پس از فروش سام‌سرویس مشتری‌ها را راضی کرده است و غیر از گارانتی رسمی، حمل و نصب تلویزیون‌های سام هم رایگان است.
می‌پرسم چقدر با سامسونگ فرق دارد؟ می‌گوید خیلی. تلویزیون‌های سامسونگ هم از نظر کیفیت رنگ و هم عمق تصویر، کیفیت خیلی بهتری دارند.
سام با سونگ
بحث به برند سامسونگ می‌کشد. آن‌طور که می‌گوید تقریبا همه مدل‌های تلویزیون‌های سامسونگ در دسترس است. «یک میلیون تومان می‌دهی برایت گارانتی می‌کنند. هزینه حمل و نصب هم به رقم اضافه می‌شود، اما می‌ارزد، چون داری سامسونگ می‌خری که رتبه اول را در جهان تصویر دارد.»
فروشنده اصرار دارد که سریع تصمیم بگیریم و مدل انتخابی‌ام را بگویم و کارت بکشم و آدرس بدهم و منتظر شوم تا بیایند و تلویزیون جدیدم را نصب کنند. پا می‌کشم. می‌پرسد کجا شک کرده‌ای؟ می‌گویم بین سامسونگ و سونی سرگردانم. از این به بعد نیم‌ساعتی اندر مزایای سامسونگ و برتری‌هایش نسبت به سونی داد سخن سر می‌دهد. بعد هم به یک واقعیت اشاره می‌کند: «در اندازه و مدل‌های مشابه، سونی حدود ۱۰ میلیون تومان گران‌تر از سامسونگ است. اگر می‌خواهی ۱۰ میلیون تومان بیشتر بدهی، سری Q سامسونگ را بگیر که هنوز هیچ شرکتی نتوانسته محصولی تولید کند که از نظر کیفیت به گرد پای این سری تلویزیون‌های سامسونگ برسد.» مشتاق شده‌ام یکی از سامسونگ‌های سری Q را ببینم. نمی‌شود. در خیابان جمهوری تهران نمی‌شود. «کسی در این بازار سامسونگ نشانت نمی‌دهد. از دو سه سال پیش که وارداتش ممنوع شد و سام‌سرویس دیگر تلویزیون‌های سامسونگ را گارانتی نکرد، اگر مغازه‌ای تلویزیون سامسونگ داشته باشد، به عنوان جنس قاچاق ضبط می‌شود.»
حرف‌های این فروشنده یک معنا دارد؛ تلویزیون‌های سامسونگ هم‌چنان وارد ایران می‌شوند، اما واردکنندگان به دولت عوارض نمی‌دهند و خریداران عوارض خرید محصولی را می‌پردازند که گارانتی ندارد!
ژاپنی‌های کم‌فروغ
در دهه ۱۹۷۰ میلادی، سونی و پاناسونیک دو برند ژاپنی در تولید لوازم الکتریکی و الکترونیکی، پرچم‌دار تولید فناورانه ارزان‌قیمت در جهان بودند و توانستند به سرعتی خیره‌کننده بازار‌های اروپا و آمریکای شمالی را قبضه کنند. این برند‌ها به ایران هم آمدند، رضایت آفریدند و بازار نسبتا بزرگی از لوازم خانگی و صوتی‌وتصویری را در اختیار گرفتند. خیلی قبل‌تر از ظهور کره‌ای‌ها، در خانه هر ایرانی حداقل یکی دو لوازم خانگی ژاپنی به خصوص سونی و پاناسونیک یافت می‌شد.
حالا از آن بازار بزرگ، سهم سونی سه چهار فروشگاه و سهم پاناسونیک یکی دو فروشگاه در راسته خیابان جمهوری است. بسیاری از محصولات موجود محصول ۲۰۲۱ هستند و اغلب مدل‌های محدود می‌شوند به سری X از ۶۵ تا ۸۵.
از کارشناس فروش یکی از فروشگاه‌های سونی می‌پرسم چرا لوازم صوتی و تصویری سونی مثل سابق رونق ندارد؟ او ابتدا قصد دارد اثبات کند حرفم درست نیست، اما کم‌کم از حالت تدافعی خارج می‌شود. این فروشنده کشش بازار، بی‌ثباتی نرخ ارز، تبلیغات پرحجم رقبا و در نهایت تحریم را دلیل از رونق افتادن بازار لوازم صوتی و تصویری سونی می‌داند. می‌گوید: «سونی برند معتبری است و، چون کیفیت تضمین‌شده دارد، کمی گران‌تر از محصولات مشابه از برند‌های دیگر است. بالاخره شما نمی‌توانید برند ژاپنی را با برند کره‌ای یا چینی مقایسه کنید. اما الان وضع اقتصادی مردم طوری شده که یکی دو میلیون تومان تفاوت قیمت هم در انتخاب‌شان تاثیر می‌گذارد. برای همین مشتری برند‌های ژاپنی عده خاصی شده‌اند که امکانش را دارند برای کیفیت هزینه کنند.»
آقای احمدی، فروشنده دیگری که تابلوی مشکی سونی بر سر در مغازه‌اش خودنمایی می‌کند، درباره گارانتی تلویزیون‌های سونی می‌گوید: ما همه محصولات‌مان را با گارانتی شرکتی و ۵ سال خدمات می‌فروشیم. گارانتی سونی بهترین گارانتی بازار است و ۵ سال است که در رضایت مشتریان اول می‌شود.»
این گفته‌ها البته توسط فروشنده دیگری در همسایگی فروشگاه سونی رد می‌شود. این فروشنده که سابقه ۳۰ ساله در این بازار دارد، به خبرنگار انصاف نیوز می‌گوید: «بعد از تشدید تحریم‌ها همه شرکت‌های معتبر جهانی از ایران رفتند. الان هم شرکت سونی در ایران نماینده رسمی ندارد. چند شرکت هستند که با نمایندگی این شرکت در کردستان عراق یا دبی امارات کار می‌کنند و به عنوان واردکننده واسطه‌ای شناخته می‌شوند و نه نماینده رسمی سونی.»
جالب است که رد پای تحریم تا راسته تلویزیون فروش‌های خیابان جمهوری هم رسیده و هنوز عده‌ای اصرار دارند که تحریم‌ها تاثیری در زندگی مردم ندارد.
یک ایرانی چینی دیگر
از فروشگاه سونی، مستقیم به سمت ویترین ایکس‌ویژن رفتم. شاید اشتباه کردم. چند بار خودم را سرزنش کردم که اسیر نام برند شده‌ام و این خبر‌ها هم نیست…، اما نه، نمی‌شود خود را گول زد و منکر تفاوت‌ها شد. تفاوت رنگ و وضوح تصویر تلویزیون‌های پشت ویترین چیزی نیست که فقط با تلقین، به چشم بیاید یا نیاید.
«ایکس‌ویژن در بازار لوازم صوتی و تصویری، تازه نفس به حساب می‌آید. محصول گروه ماد ایران است که حدود دو دهه پیش، تولید مانیتور را در دستور کار قرار داد. آن زمان مادایران با شرکتی کره‌ای همکاری می‌کرد، اما فعل و انفعالاتی که در دیپلماسی کشور رخ داد، مسیر ماد ایران را هم عوض کرد. در پایگاه اینترنتی ایکس‌ویژن آمده: «برند ایکس ویژن در سال ۱۳۸۵ توسط شرکت مادیران راه‌اندازی شد. مادیران پس از کسب سال‌ها تجربه موفق در زمینه IT و ماشین‌های اداری، بر آن شد تا با راه‌اندازی برند ایکس‌ویژن فعالیت خود را در حوزه لوازم صوتی تصویری و تلویزیون گسترش دهد. به همین منظور برند ایکس ویژن با هدف تولید تلویزیون و مانیتور آغاز به کار کرد. ایکس‌ویژن با تکیه بر اعتبار مادیران و اعتماد مردم و مهم‌تر از همه، تولید محصولات با کیفیت توانست در مدتی کوتاه جایگاه خود را در میان مصرف‌کنندگان تثبیت کرده و به یکی از محصولات مورد اطمینان بازار تبدیل شود.».
اما هیچ‌کس در جمهوری، چنین تعریفی از ایکس‌ویژن ندارد و آن را محصولی ایرانی نمی‌داند. یکی می‌گوید چینی است و چینی درجه یکی هم نیست. دیگری می‌گوید به نام ایرانی است و محتوایش را چینی‌ها می‌سازند. خیلی جای بحث ندارد؛ یا ایکس‌ویژن واقعا برندی ایرانی است که در این‌صورت مالکان و مدیرانش نتوانسته‌اند یکی از مهم‌ترین حلقه‌های ارتباطی خود با مشتریان، یعنی فروشندگان خرد را قانع کنند که این محصول در ایران طراحی و تولید می‌شود. احتمال بعدی هم همان است که فعالان بازار لوازم صوتی و تصویری می‌گویند؛ این‌که ایکس‌ویژن هم یک برند مختلط است و سهم کارگران ایرانی، مونتاژ قطعاتی که همتایان‌شان در چین تولید کرده‌اند.
خلاصه گشت و گذارم در بازار لوازم صوتی و تصویری، تاسف و تعجب است؛ متاسفم که بازار در تسخیر کالا‌های چینی است و متعجبم که چرا واردات رسمی ممنوع شده، اما همان کالا‌ها به صورت قاچاق به وفور یافت می‌شوند. فکر می‌کنم روزی که این پرسش‌ها پاسخی پیدا کند، حال اقتصاد ایران بهتر از امروز است.