به گزارش نبض بازار، موتور شاهین ۸ سوپاپ است و دور‌های بالا سرو صدای زیادی از خود نشان می‌دهد، اما درباره اینکه همان موتور تیبا بر روی آن نصب شده یا نه پیشنهاد می‌کنم برای پرهیز از سوء تفاهم این مطلب را بخوانید.
از ابتدا عرضه خودرو شاهین سایپا به بازار، همیشه بحث‌ها و حواشی زیادی در خصوص قوای محرکه آن وجود داشته است و بسیاری از افرادی که سررشته چندانی از مسائل فنی خودرو ندارند، این سؤال را مطرح می‌کنند که آیا موتور شاهین همان موتور تیبا است.
به همین دلیل تصمیم داریم تا در نوشتار پیش رو مشخصات فنی خودروشاهین سایپا را به صورت مفصل بررسی کنیم و به پرسش بالا پاسخ بدهیم. در ادامه با ما همراه باشید تا ببینیم قلب تپنده خودرو شاهین از چه ویژگی‌هایی برخوردار است و چه تفاوت‌هایی با موتور تیبا دارد؟
داستان موتور شاهین
برای بررسی داستان و تاریخچه موتور شاهین بهتر است به تابستان سال ۱۳۹۷ برگردیم؛ یعنی زمانی که سایپا در نمایشگاه خودرو شیراز از محصول جدید خود که در آن زمان «رُهام» نام داشت رونمایی کرد. در آن زمان قرار بود خودرو رهام (شاهین فعلی) با یک پیشرانه ۱.۶۵ لیتری تنفس طبیعی و گیربکس ۶ سرعته اتوماتیک به بازار بیاید. پیشرانه مذکور که با کد BM ۱۶ LB شناخته می‌شد؛ دقیقاً همان موتوری است که پارس خودرو از سال ۱۳۹۷ به بعد روی برلیانس‌های سری ۳۰۰ (H ۳۲۰ و H ۳۳۰) نصب کرد. گیربکس اتوماتیک این خودرو هم قرار بود از تولیدات شرکت هیوندای پاورتِک کره جنوبی باشد.
اما طولی نکشید که با خروج آمریکا از برجام و تشدید تحریم‌ها علیه صنعت خودرو کشورمان، تمام نقشه‌های سایپا نقش بر آب شد. در این شرایط که سایپا از تأمین موتور و گیربکس از طریق شرکای خارجی ناامید شده بود، سعی کرد با استفاده از امکانات موجود و دانش فنی داخلی، پیشرانه‌ای جدید برای شاهین بسازد.
در آن زمان بهترین پیشرانه‌ای که سایپا در اختیار داشت، موتور ۱.۵ لیتری تنفس طبیعی با کد M ۱۵ بود که روی محصولات پلت فرم X ۲۰۰ این شرکت (خانواده تیبا، ساینا و کوئیک) نصب می‌شد، اما این موتور برای قرارگرفتن روی خودرو شاهین که قرار بود پرچم‌دار محصولات سایپا باشد، خیلی ضعیف بود. از این‌رو مهندسان سایپا تصمیم گرفتند تغییراتی را روی این قلب تپنده اعمال کنند تا مناسب قرارگرفتن در سینه شاهین شود.
موتور شاهین چیست و ساخت کجا است؟
موتور شاهین یک نسخه ۱.۵ لیتری توربو است که با کد M ۱۵ Turbo Charger یا به اختصار M ۱۵ TC شناخته می‌شود. این پیشرانه حداکثر قدرت ۱۱۰ اسب بخار و حداکثر گشتاور ۱۷۸ نیوتن متر را تولید می‌کند و نیروی خود را از طریق یک گیربکس ۵ سرعته دستی به محور جلو این خودرو انتقال می‌دهد. ناگفته نماند که موتور شاهین یک موتور ایرانی است و در شرکت مگا موتور (از زیرمجموعه‌های گروه سایپا) تولید می‌شود.
آیا موتور شاهین همان موتور تیبا و پراید است؟
موتور پراید یک نسخه ۱.۳ لیتری است و قطعاً نمی‌تواند با پیشرانه ۱.۵ لیتری شاهین یکی باشد؛ اما با توجه به حجم تقریباً یکسان موتور تیبا با موتور شاهین، ممکن است شبهه یکی بودن آن‌ها پیش بیاید و به همین خاطر بسیاری از افراد می‌پرسند که آیا موتور شاهین همان موتور تیبا است.
در پاسخ به سؤال بالا باید بگوییم خیر موتور شاهین با موتور تیبا یکسان نیست، اما بر اساس موتور تیبا طراحی شده است. همان‌طور که در ابتدای مطلب اشاره کردیم؛ پس از تشدید تحریم‌های صنعت خودرو کشورمان، دست سایپا از پیشرانه‌های خارجی کوتاه ماند و مدیران ارشد این شرکت تصمیم گرفتند پیشرانه‌ای جدید را در داخل کشور برای شاهین طراحی و تولید کنند.
اما مشکل اصلی اینجا بود که طراحی صفر تا صد یک پیشرانه کاملاً جدید، صرفه اقتصادی نداشت و قیمت تمام شده خودرو شاهین را به شدت افزایش می‌داد؛ بنابراین مهندسان شرکت مگا موتور تصمیم گرفتند پیشرانه جدید را بر پایه یک پیشرانه موجود در داخل کشور طراحی کنند و برای این منظور، موتور M ۱۵ یا همان موتور تیبا را در نظر گرفتند.
مهندسان این شرکت در ابتدا برای افزایش قدرت خروجی موتور تیبا، یک توربوشارژر را به آن اضافه کردند و در گام‌های بعدی در بخش‌هایی مثل سر سیلندر، میل‌لنگ، پیستون‌ها، بالانسر، سیستم برق رسانی و… نیز تغییراتی اعمال کردند تا این موتور توانایی سازگاری با سیستم توربوشارژر را پیدا کند.
شاید این مثال خیلی دقیق نباشد، اما برای بهتر جا افتادن موضوع، اگر موتور شاهین را یک ساختمان فرض کنیم، موتور تیبا فونداسیون یا پِی این ساختمان است.
موتور شاهین خوب است یا نه؟
این که بخواهیم در یک کلام راجع به خوب بودن یا نبودن موتور شاهین اظهارنظر کنیم امکان‌پذیر نیست. چراکه خوب بودن یک مفهوم نسبی است و معنای آن می‌تواند بسته به شرایط و نیاز‌های هر فرد متفاوت باشد؛ بنابراین ما در اینجا مزایا و معایب موتور شاهین را بیان خواهیم کرد و قضاوت نهایی را بر عهده خود شما می‌گذاریم.
گشتاور قابل قبول نسبت به حجم
ارائه حداکثر گشتاور در دور پایین که نتیجه آن کمک به شتاب‌گیری بهتر و روان‌تر خودرو است.
معایب موتور شاهین
ساختار قدیمی ۸ سوپاپ
حساسیت و نیاز به نگهداری دقیق‌تر در مقایسه با پیشرانه‌های تنفس طبیعی
سروصدای نسبتاً زیاد در دور‌های بالا
مقایسه موتور شاهین با تیبا
در این قسمت موتور شاهین و موتور تیبا را در قالب جدول باهم مقایسه خواهیم کرد تا شباهت‌ها و تفاوت‌های آن‌ها را بهتر بشناسیم. به طور خلاصه می‌توان گفت بزرگترین تفاوت این دو موتور به وجود سیستم پرخوران در موتور شاهین و توان بالاتر این خروجی موتور این خودرو باز می‌گردد. در جدول زیر می‌توانید به طورکامل با جزئیات تفاوت‌های میان موتور شاهین یا تیبا پی ببرید:
مدل موتور موتور شاهین موتور تیبا
کشور سازنده ایران ایران
شرکت سازنده مگا موتور مگا موتور
حجم (cc) ۱۴۹۷، ۱۵۰۳
کد شناسایی M ۱۵ TC M ۱۵
تعداد سیلندر ۴، ۴
تعداد سوپاپ ۸، ۸
نوع تنفس پرخوران از نوع توربوشارژر طبیعی
حداکثر قدرت ۱۱۰ اسب بخار در ۵۰۰۰ دور ۸۷ اسب بخار در ۵۳۰۰ دور
حداکثر گشتاور ۱۷۸ نیوتن متر در ۲۵۰۰ دور ۱۲۸ نیوتن متر در ۴۰۰۰ دور
نسبت تراکم ۹.۵ به ۱، ۹.۷ به ۱
وزن (Kg) ۱۱۴، ۱۱۴
استاندارد آلایندگی یورو ۵ یورو ۴
کلام پایانی
پاسخ پرسش پرتکرار آیا موتور شاهین همان موتور تیبا است را دیدیم و تفاوت‌های این دو موتور پرتیراژ گروه خودروسازی سایپا را متوجه شدیم. به عنوان کلام پایانی می‌توانیم بگوییم که هرچند موتور شاهین نقاط ضعفی دارد، اما باید توجه کنیم که این موتور در شرایط تحریم و با کم‌ترین کمک خارجی توسعه پیدا کرده است. از این رو می‌توانیم نقاط ضعف این موتور را با دیده اغماض نگاه کنیم و امیدوار باشیم که مهندسان سایپا و مگا موتور در آینده نزدیک این نقاط ضعف را برطرف کنند.
البته طبق ادعا مدیران ارشد سایپا، در آینده نزدیک شاهد عرضه شاهین پلاس خواهیم بود که یک موتور ۱.۶ لیتری تنفس طبیعی ۱۶ سوپاپ را در سینه دارد.
سؤالات متداول
موتور شاهین چه قدر قدرت دارد؟
موتور شاهین حداکثر قدرت ۱۱۰ اسب بخار و حداکثر گشتاور ۱۲۸ نیوتن‌متر را تولید می‌کند.
موتور شاهین چه تفاوت‌هایی با موتور تیبا دارد؟
تفاوت عمده موتور شاهین و موتور تیبا در نوع تنفس آن‌ها است. موتور تیبا از نوع تنفس طبیعی است در حالی که موتور شاهین از توربوشارژر استفاده می‌کند. علاوه‌بر این تفاوت عمده، موتور شاهین در بخش‌هایی مثل سرسیلندر، میل‌لنگ، پیستون‌ها، بالانسر، سیستم برق‌رسانی و… هم نسبت به موتور تیبا دست‌خوش تغییرات و به‌روزرسانی شده است.
موتور شاهین از عهده وزن این خودرو برمی‌آید؟
در یک کلام بله. با توجه به ارائه حداکثر گشتاور موتور شاهین در دور نسبتاً پایین، این خودرو شتاب‌گیری روان و قابل قبولی دارد و از اکثر رقبایی که پیشرانه‌هایی با قدرت مشابه، اما از نوع تنفس طبیعی دارند، برتر ظاهر می‌شود.
وضعیت موتور شاهین از نظر استهلاک و هزینه‌های نگهداری چگونه است؟
موتور شاهین در مجموع موتوری کم استهلاک و کم هزینه است؛ اما با توجه به بهره‌گیری از سیستم توربوشارژر، نسبت به موتور‌های تنفس طبیعی نیاز به نگهداری بیش‌تری دارد و اگر مالک بیش از حد در نگهداری از آن بی‌مبالاتی کند؛ هزینه‌های نسبتاً سنگینی را روی دست او خواهد گذاشت.