به گزارش نبض بازار، طی سال‌های گذشته همزمان با تشدید تحریم ها، برند‌های خارجی مطرح دنیا یکی پس از دیگری بازار لوازم خانگی ایران را ترک کرده و تولید کنندگان ایرانی، ناگزیر با توجه به عدم دسترسی به بازار قطعات و مواد اولیه تامین کننده‌های معتبر این صنعت، بازار داخل را با سختی حفظ کردند، اما نوسان در کیفیت و بدقولی در تامین به موقع سفارش‌های ثبت شده، بازار لوازم خانگی داخلی را با چالش‌هایی رو به رو ساخت.

از این رو هم تولیدکنندگان و هم مشتریان در انتظار تثبیت و عرضه مناسب لوازم خانگی در بازار بودند. حالا گفته شده که چین نفت و گاز ایران را با ۳۰ درصد تخفیف می‌خرد و برای بازپرداخت پول نفت ایران دو سال مهلت دارد. به غیر از اینکه چین می‌تواند بازپرداخت بدهی نفتی خود را با یوان چین انجام دهد؛ امتیاز دیگری که ایران به چین داده شده این است که دو سوم مبلغ خرید نفت و گاز، نقد خواهد بود و یک سوم به شکل کالا و خدمات یا به عبارتی تهاتر نفت با کالا.

با اجرای این قرارداد حضور چین در بازار خودرو و لوازم خانگی ایران پررنگ‌تر از گذشته می‌شود.

راز قرارداد تهاتر نفت و لوازم خانگی ایران و چین چیست؟

در همین رابطه احسان فدایی، کارشناس صنعت لوازم خانگی  گفت: قبل از تحلیل و واکاوی موضوع توافق نامه ایران و چین صرفاً در بحث لوازم خانگی باید در نظر داشت که صنعت لوازم خانگی علی رغم تمام شعار‌های جذاب برای رسانه ها، در مفهوم کلی یک صنعت «مونتاژ» است. در واقع، چون سرعت تغییر و ارتقای تکنولوژی در این صنعت بسیار بالاست و از سوی دیگر به روز نگه داشتن دستگاه‌ها و خطوط تولیدی هزینه بسیار سنگینی به دنبال دارد و همچنین در تولید محصولی مانند ساید بای ساید نزدیک به ۱۸۰ قطعه نیاز است، لذا عملاً برای بیشتر شرکت‌ها و کشور‌ها تولید قطعات، صرفه اقتصادی ندارد و برای تامین بخش‌های مختلف یک محصول  به سراغ تامین کننده‌های متعدد می‌روند.

فدایی ادامه داد:  در حال حاضر حدود ۲۵۰ شرکت لوازم خانگی در ایران در گروه‌های مختلف محصول فعال هستند، از این رو برای یک مجموعه، تولید تمام قطعات یک محصول مرقون به صرفه نیست و توجیه اقتصادی ندارد. به همین جهت سالهاست که تامین کننده قطعات و مواد اولیه محصولات لوازم خانگی، کارخانه‌های فعال در کشور چین هستند.

سیاست کارخانه‌های لوازم خانگی چینی  

به گفته این کارشناس صنعت لوازم خانگی، کارخانه‌های چینی با چندین پارامتر جهت مطرح باقی ماندن در بازار‌های جهانی، مشغول به تولید قطعات و محصول کامل لوازم خانگی هستند که اولین آن فعالیت کنسرسیومی این کارخانه‌ها است چراکه برای در اختیار گرفتن سهم بیشتر بازار‌های جهانی در حین اشتغالزایی حداکثری، تولید هر قطعه را به گروهی از کارخانه‌ها سپرده و مانند کشور ما، همه فعالین همزمان در تمام حوزه‌ها فعال نیستند بلکه تخصصی و تعریف شده تولید می‌کنند.

وی تصریح کرد: از سوی دیگر به دلیل سیاست تشویقی صادرات، تولید کنندگان این حوزه در چین با روش هایی، چون دامپینگ توانسته اند سهم حداکثری از بازار‌های جهانی این صنعت را تصاحب کنند. همچنین نیروی کار ارزان در این کشورعاملی برای کاهش قیمت تمام شده محصول نهایی بوده و همین عوامل دلیلی بر این شده که بخش بزرگی از قطعات و لوازم خانگی دنیا در این کشور تولید و به سایر کشور‌ها و کارخانه‌های برند‌های مختلف لوازم خانگی صادر شود. حتی تولید کنندگان بزرگ و صاحب تکنولوژی در کره و ژاپن و برند‌های معتبر اروپایی نیز تولید قطعات لوازم خانگی‌های برند‌های خود را به کارخانه‌های چینی سپرده اند.

فدایی یادآور شد: قبل و بعد از تحریم‌ها بیشتر قطعات مورد نیاز کارخانه‌های تولید لوازم خانگی در ایران از چین وارد می‌شد پس طبق این توافق نامه، عملاً گشایشی در بحث تأمین مواد و قطعات مورد نیاز و تولید لوازم خانگی در ایران اتفاق نیفتاده است.

شرکت‌های چینی قطعات گرید ۱ را در اختیار لوازم خانگی ایران قرار می‌دهند؟

این کارشناس صنعت لوازم خانگی گفت: نکته حائز اهمیت در این توافق به این موضوع بر می‌گردد که قطعات سرمایه‌ای که تعیین کننده قیمت نهایی محصول تولیدی است در طی سال‌های اخیر از چین وارد می‌شده است. قبل از تحریم، برند‌های ایرانی که سهم کمتری از بازار کشور را در اختیار داشتند، ارتباط قوی تری با تامین کننده‌های چینی داشتند، اما در این بین برخی از برند‌های ایرانی که تولیدات مشترک با شرکت‌های کره‌ای داشتند عمده  قطعات مورد نیاز را از تامین کننده‌های کره جنوبی یا نهایتا برخی تامین کننده‌های معتبر جنوب شرقی آسیا که مورد تایید کشور مادر بودند تامین می‌کردند.

به اعتقاد این تحلیلگر در حوزه لوازم خانگی، اما پس از تحریم ها، شرکت‌های «گرید ۱» چین به دلیل اینکه با برند‌های معتبر و کشور‌های پیشرفته طرف قرارداد بودند از ترس قرار گرفتن در لیست تحریم‌ها محصول و قطعات «گرید ۱» خود را در اختیار شرکت‌های ایران قرار ندادند. حالا تولیدکنندگان  برند‌های ایرانی برای تأمین قطعات مورد نیاز کارخانه‌های خود به سراغ سایر شرکت‌های چینی رفته و در این مسیر بسیار ناملایمتی دیدند چرا که وزنه به سمت چینی‌ها سنگینی می‌کرد و هر از گاهی بهانه‌ای با تاخیر یا افزایش قیمت می‌آوردند و طرف‌های ایرانی مجبور به تغییر پیمانکار می‌شدند که همین مساله در مطلوبیت و قیمت نهایی محصول  تاثیر گذار شد.

فدایی گفت: در چند سال گذشته با این استدلال که صنعت لوازم خانگی می‌تواند و باید استقلال داشته باشد، راه‌های بازگشت محصول برند‌های معتبر کره‌ای به ایران بسته شد تا فضا برای رشد و قدرت گرفتن برند‌های داخلی یک دست و مهیا شود تلاشی که با مفاد این قراد احتمال آن می‌رود که به شدت به مخاطره بیفتد و اگر مدیریت نشود تولید را به عرصه نابودی بکشاند.

این کارشناس صنعت لوازم خانگی با اشاره به اینکه امروز احتمال تکرار داستان تلخ گذشته برای شرکت‌های مطرح تولید قطعات و محصول کامل لوازم خانگی چینی وجود دارد، گفت: در خلال سال‌های گذشته همواره قطعات لوازم خانگی چینی وارد کشور می‌شده، اما با قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین مشخص نیست قرار است محصول کامل برند‌های متعدد و متفرقه چینی نیز وارد کشورشود و یا اینکه قطعات بی کیفیت درجه پایین چینی که بازار در کشور‌های دیگر ندارند، راهی شرکت‌های برند‌های ایرانی شوند؟

محصولات لوازم خانگی از  گرید ۲ و ۳  به بازار ایران می‌رسد

فدایی تأکید کرد: گویا چینی‌ها با این قرارداد قصد دارند قطعات و لوازم بازپس خورده از بازار‌های جهانی را وارد بازار ایران کنند. ایران یک لقمه چرب در قبال فروش نفت در اختیار تولیدات بی کیفیت چینی قرار می‌دهد؛ در واقع شواهد نشان می‌دهد که طی این سال‌ها به بهانه تحریم محصولاتی از «گرید ۲ و ۳» به ایران می‌فروختند؛ اما حالا این شائبه به نظر می‌رسد که برای یک بازار آماده پیش‌روی، چینی‌ها قطعاً محصولات بی کیفیت‌تر از گذشته را به سمت بازار ایران گسیل خواهند کرد.

این تحلیلگر در حوزه بازار و صنعت لوازم خانگی گفت: بی تردید با توجه به وضعیت تثبیت و ادامه تحریم‌ها اگر کنترلی سخت و موشکافانه صورت نگیرد، شرکت‌های چینی از فرصت ناب پیش روی استفاده کرده محصولاتی که فاقد ارزش و اعتبار برای مصرف کننده در بازار‌های جهانی است را به راحتی با چنین قراردادی وارد بازار ایران می‌کند. دود این ماجرا به چشم تولید ملی می‌رود و تولیدکنندگان کارخانه‌های ایرانی با توجه به افزایش قیمت کامودیتی ها، ارز، مواد اولیه و بحث هزینه‌های جانبی و کاهش سرمایه در گردش و عدم دریافت تسهیلات حمایتی و از همه مهمتر رکود ناشی از کاهش قدرت خرید مردم، باید فشار بیشتری را متحمل شوند و قاعدتاً با توجه به پیشینه موفق واردات محصولات چینی به بازار لوازم خانگی در ایران، دیگر جایی برای تولید و تداوم حیات لوازم خانگی ایرانی باقی نمی‌ماند و به بیان ساده‌تر می‌توان گفت: بیم آن می‌رود که طبق مفاد قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین، یک بازار لوازم خانگی راحت و شاید به تعبیری رایگان در اختیار چینی‌ها قرار داده می‌شود.