به گزارش نبص بازار، به نظر می‌رسد اراده جدی در دولتمردان کشور طی دهه‌ها برای استرداد اموال ملی از خاندان پهلوی وجود ندارد، این را رئیس سازمان بسیج حقوق‌دانان می‌گوید.
سهراب انبارکی، رئیس سازمان بسیج حقوق‌دانان با تاکید بر استرداد اموال مسروقه ملت ایران توسط خاندان پهلوی و وابستگان آنها از راهکارهای احقاق این حق می‌گوید.
در ادامه مطالبی را می خوانیم که خبرگزاری فارس در این زمینه منتشر کرده است: کم و بیش هر ایرانی از چمدان‌های پر از عتیقه و جواهرات شاه در زمان فرار از کشور شنیده ایم، اما آیا تنها شاه و خاندان پهلوی تنها همین چمدان ها از ثروت ملی ایران با خود بردند؟ پیش از رفتن و فرار از کشور، با سرمایه ایران چه املاکی و جزایری خارج از کشور خریداری شد؟ سرنوشت این اموال چه شد؟
این سوالاتی است که ذهن هر فردی که گوشه چشمی به تاریخ نیم قرن اخیر ایران انداخته باشد را مشغول خود می سازد. هر یک از آن عتیقه هایی که پیشینه تاریخی ایران است و بعضا چند صد میلیون دلار قیمت دارد، کجا هستند؟ حتما شما هم عکس جواهرات ملکه ایران که توسط یک بازیگر هالیودی خریداری شده را مشاهده کردید، چه احساسی داشتید؟
اینجاست که حس عرق ملی هر ایرانی تحریک می شود و دلش می خواهد این اموال هر چه سریع تر به ایران بازگردد و یا صرف آبادانی کشور شود، اما طی تمام چهار دهه گذشته این اموال نه تنها به ایران بازنگشته بلکه هیچ آمار دقیقی از آن جمع‌آوری نیز نشده است!
این داستان زمانی تلخ‌تر می‌شود که با بررسی‌های صورت گرفته متوجه می‌شویم اقدامات قضائی بین‌المللی صورت گرفته نیز به‌صورت خرد و پراکنده و بلااثر بوده!
استرداد اموال مسروقه و غصب شده ملت ایران توسط خاندان پهلوی و نزدیکان او یکی از مطالبات مردمی است که از همان روزهای اولیه پیروزی انقلاب اسلامی توسط انقلابیون مطرح بود و در بیانیه الجزایر با آمریکا نیز بر سر آن مذاکره و توافقاتی صورت گرفت.
طی ماه های اخیر نیز سخنگوی دولت طی توییتی به این موضوع اشاره کرد که واکنش فرح دیبا را نیز در پی داشت. اما مطالبه مردمی در این باره به دنبال واکنش است و یا بازگشت میلیاردها دلار و جواهرات و عتیقه های دزدیده شده!
سهراب انبارکی، رئیس سازمان بسیج حقوق‌دانان بر این باورست که باید در ابتدا لیست این اموال تهیه شود و راه کارهایی برای این موضوع نیز دارد، در گام دوم نیز باید در دستگاه قضائی داخل کشور برای آن حکم صادر شود و در نهایت در مجامع بین‌المللی استرداد این اموال که خارج از کشور هستند، پیگیری شود.
در خصوص این موضوع و بررسی زوایای مختلف آن با انبارکی به گفتگو پرداخته‌ایم که در ادامه مشروح آن آمده است.
چرا استرداد اموال مسروقه توسط خاندان پهلوی را نامشروع و استرداد آن را لازم می‌دانیم؟
اموال مشروع به اموالی گفته می‌شود که از راه‌های غیرشرعی به دست آمده باشد، همانند غصب، ارتشاع، سرقت، کلاهبرداری.
یک مال مشروع است طی یک قرداد مشروع تحصیل شده باشد یا عقد بیع صورت گرفته باشد و یا اموال به آن شخص وقف و یا هبه شده باشد و... این موارد وجوه مشروعیت تحصیل مال است اگر خارج از این موارد باشد، آن مال نامشروع خوانده می‌شود.
بر اساس اصل ۴۹ قانون اساسی مصوب سال ۶۳، اموالی که توسط خاندان پهلوی و مسئولان زمان طاقوت باید به ملت ایران بازگردد. مجلس شورای اسلامی سال ۹۸ این قانون را مورد بازبینی قرار داد و در این بازبینی این قانون توسعه یافت.
در سال ۹۸، اصل ۴۹ قانون به مسئولان جمهوری اسلامی ایران را نیز شامل شد. بر اساس این قانون اگر در خصوص اموال مسئولین ظن قوی ای وجود داشت که این اموال از طرق نامشروع حاصل شده است، کارگروهی متشکل از سازمان اطلاعات سپاه، وزارت اطلاعات، دادستانی و... در استانداری ها تشکیل می شود و مشروعیت این مال بررسی می‌شود.
مسئولی که به اموال او ظن زده شده باید ثابت کند که مال را از راه مشروع کسب کرده است، در غیر این صورت آن مال باید به بیت المال بازگردد. این حداقل کاری است که باید صورت بگیرد.
برگشت اموال نامشروع به بیت المال در قانون عنوان شده است، و در سال ۹۹ آیت الله رئیسی، رئیس وقت قوه قضائیه این قانون را به دادستان های سراسر کشور ابلاغ کرد و دادستان ها موظف هستند سالانه در خصوص استرداد اموال نامشروع مسئولان به مردم گزارش بدهند که در خصوص چند مسئول ظن وجود داشت، آیا این ظن درست بود؟ چه میزان از این اموال به بیت المال بازگشت؟
در قانون اصل ۴۹ مصوب سال ۹۸ نیز عنوان شده که دادستان ها موظف و موکلف هستند که در این باره به مردم گزارش بدهند.
تنها اکنون موضوع استرداد اموال مسروقه یا غصب شده و یا تحت هر عنوان مجرمانه مطرح نشده و از ابتدا این موضوع مطرح و مورد توجه قرار گرفته است اما تا کنون به صورت جدی عملیاتی نشده است. اکنون دولت و دستگاه های ذی ربط باید پای کار این موضوع باشند و مصداق این موضوع نیز استرداد اموال نامشروع خانئان پهلوی و وابستگان آنان است.
در خصوص نامشروع بودن اموال مسروقه توسط خاندان پهلوی و وابستگان آنها هیچ شکی وجود ندارد. در مستندات تاریخی اشاره شده که تاج ملکه (فرح دیبا) یک هزار ۶۴۶ قطعه الماس و یا تاج شاهنشاهشی ۳ هزار و ۳۸۰ قطع الماس، ۵۰ قطعه زمرد و ۳۶۸ حبه مروارید با وزن ۲ کیلو و ۸۰گرم داشته است، جواهرات تاج ملکه و شاه از کجا تامین شده است؟ اکنون این تاج‌ها در کجا قرار دارند؟
اموال مسروقه ملت ایران در خارج از کشور
باغی در انگلیس توسط رضا پهلوی در سال ۲۰۲۱ به مبلغ یک میلیارد دلار فروخته شد، باید مشص شود که رضا پهلوی چگونه این باغ را تهیه کرده بود. آیا او در آمریکا کار و یا تجارتی کرده؟ و یا از اموال مردم مظلوم ایران استفاده می‌کند؟
چرا فهرست دقیقی از اموال مسروقه ملت ایران توسط خاندان پهلوی و وابستگان او وجود ندارد؟
«مَنْ طلَبَ شَیئاً وَ جَدَّ وَجَدَ» هر کس، تلاش کند، می‌یابد. هیچ مقام و مسئولی این موضوع را پیگیری نکرده است، باید یک کمیته حقیقت یاب تشکیل شود.
با توجه به مدارک و مستنداتی که وجود دارد، تهیه این لیست کار غیرممکنی نیست. خاندان پهلوی خود در این باره اعتراف کرده‌اند که چه چیزهایی را همراه خود از کشور خارج کرده‌اند. به طور مثال پسرخاله فرح پهلوی اظهار کرده که ۱۶۰ چمدان را به دستور فرح پهلوی از کشور خارج کرده‌ایم.
همچنین با خرید و فروش‌هایی که در اروپا توسط خاندان پهلوی صورت گرفته می‌توان میزان دارایی و اموالی که از کشور خارج کرده‌اند را شناسایی کنیم.
این موضوع در بیانیه الجزایر عنوان شده، اگر خاندان پهلوی، اموالی از ایران به سرقت نبرده، چگونه در این بیانیه به آن پرداخته شده است. آمریکا در این بیانیه متعهد شده است در استرداد اموال مسروقه توسط خاندان پهلوی و وابستگان او همکاری کند.
راهکار شما برای استرداد این اموال چیست؟
در این رابطه قانون وجود دارد. قانون اساسی به عنوان مادر همه قوانین در این باره روشن و مبرهن است. یک ظرفیت حقوقی بین المللی تحت عنوان بیانیه الجزایر وجود دارد.
هر دو کشور ایران و آمریکا در این بیانیه متعهد می‌شوند در نهادی موسوم به دیوان داوری طرح دعوای قضائی کنند. داورهای این نهاد زیر مشخص شده‌اند. سه داور از ایران، سه داور از آمریکا و سه داور بی‌طرف نیز انتخاب شدند که اگر در استرداد اموال مسروقه ملت ایران مشکلی پیش آمد، موضوع به نهاد داوری ارجاع شود.
بر اساس بیانیه الجزایر، آمریکا موظف و موکلف هستند که در اعاده اموال ایرانیان توسط خاندان پهلوی همکاری کنند. پیشنهاد ما این است که این موضوع در برجام نیز مطرح شود. زیرا این موضوع یک مطالبه مردمی است.
همچنین سازمان‌های مردم نهاد در سطح ملی و بین‌المللی باید نسبت به این موضوع اقدامالات لازم را انجام دهند. وزارت امور خارجه، معاونت حقوقی ریاست جمهوری، شعبه ۵۵ بین‌الملل، ستاد حقوق بشر قوه قضائیه، معاونت حقوق عامه قوه قضائیه از جمله نهادهایی هستند که باید به‌صورت جدی در خصوص استرداد اموال مسروقه ملت ایران توسط خاندان پهلوی با همکاری هم به‌عنوان ید واحد اقدام کنند.
دم خروس از روزنامه‌های غربی بیرون زد
در ۱۸ ژانویه ۲۰۲۳ روزنامه دیلی‌تلگراف (The Daily Telegraph) یکی از روزنامه‌های انگلستان طی گزارشی اعلام کرد شاه آنقدر طلا و وسایل قابل حمل بار هواپیما کرده بود که هواپیما بلند نمی‌شد!
همچنین این روزنامه اعلام می‌کند یک باغ به مبلغ یک میلیون پوند در منطقه کوه‌های راکی توسط ایران خریداری شده است. همچنین کاخ گل رز در سوئیس به مبلغ یک میلیون فرانک خریداری شد و نهایتا توسط خاندان پهلوی ۱۰ میلیون فرانک فروخته شد، اکنون پول های ناشی از فروش این اموال کجاست؟
روزنامهٔ فایننشال تایمز یکی از روزنامه‌های بسیار مطرح و مهم در سیاست و اقتصاد بریتانیا، در سال ۲۰۰۹ اعلام کرد که شاه ۳۵ میلیارد دلار غارت کرده است.
همچنین افراد نزدیک به خانوان پهلوی در خصوص اموال مسروقه توسط این خاندان اقرار کرده اند. احمدعلی مسعود انصاری، پسر خاله فرح و از همراهان محمدرضا پهلوی یک سال پس از فوت شاه می گوید که سرهنگ محمدی از اعضاس گارد شاهنشاهی ۱۶۰چمدان جواهرات را وارد قاهره کرد. از طرفی خانم دیبا می گوید که ما وقت نکردیم پوتین خود را ببریم!
شاه ۶۵ میلیارد دلار را سال ۵۷ با خود برد
این ۱۶۰ چمدان حاوی عتیقه‌جات و جواهراتی بود که حداقل اموال منقولی که خاندان پهلوی از ایران به سرقت برده‌اند، این چمدان‌ها بیش از ۳۵ میلیارد دلار قیمت گذاری شده که به همراه اموال مستقلات بیش از ۶۵ میلیارد دلار ارزش مالی داشت. (این میزان برآورد مالی مربوط به ۴۰ سال پیش است نه اکنون.)
سه هواپیما طلا و جواهر بخشی از اموال مسروقه است
میزان اموال مسروقه توسط خاندان پهلوی سربه فلک می‌کشد. امیر اصلان افشار، رئیس کل تشریفات دربار در کتاب «سروها در باد» عنوان کرده: «۱۰ روز مانده به سفر، به دستور شاه تدارک سفر را دیدیم. اول از همه اثاث ملکه فرح بسته‌بندی شد و پیش از هر چیز جواهرات ملکه در صندوق‌هایی که از یک موسسه خارجی خریداری شده و ازنظر امنیتی به آن اطمینان فراوان بود بسته‌بندی شد...»
براساس خاطرات آخرین رئیس تشریفات دربار پهلوی، چند روز قبل از خروج شاه و فرح از ایران، «یک هواپیمای پر از اثاث» به آمریکا فرستاده شد.
این عضو دربار پهلوی ادامه می‌دهد: «سرانجام روز خداحافظی فرارسید. وسایل قبلا در دو هواپیمای بوئینگ قرار گرفته بود. علیاحضرت شخصا جواهرات را جمع می‌کردند...» و بنا به روایتی ۳۸۴ چمدان و صندوق!
راهکار چیست؟
اکنون باید یک کمیته حقیقت‌یاب و یک کارگروه در ایران توسط نهادهای ذی ربط تشکیل شود. کارگروه باید متشکل از افراد حقوقدان و فعالین حوزه دیپلماسی باشد که نسبت به احیای مفاد بیانیه الجزایر اقدام کنند.
همچنین کمیته حقیقت یاب متشکل از دستگاه قضا، دستگاه دیپلماسی و سازمان‌های مردم نهاد صاحب رای در سازمان‌های بین‌المللی راه‌اندزای شود که نسبت به شناسایی اموال مسروقه و یا غصب شده مردم ایران توسط خاندان پهلوی اقدام کنند.
سازمان بسیج حقوق دانان آمادگی حضور در این کمیته و پیگیری اموال مسروقه ملت عزیز ایران را دارد، عزیزانمان در این سازمان می توانند نسبت به شناسایی اموال ملت ایران که توسط خاندان پهلوی غصب شده در کشورهای سوئیس و ایتالیا و... اقدام کنند.
البته مجلس شورای اسلامی و سایر دستگاه‌ها نیز می‌توانند به شناسایی و استرداد اموال مسروقه توسط خاندان پهلوی سرعت ببخشند. میزان اموال مسروقه توسط خاندان پهلوی قابل تحصیل است و به‌راحتی می‌توان به آن دست یافت.
جزیره متعلق به ایران در اسپانیا چه شد؟
یک جزیر در اسپانیا در سال ۱۳۵۰ به مبلغ ۷۰۰ میلیون دلار توسط خاندان پهلوی خریداری شد، کاخ در ناپل ایتالیا، قصر مشهور به پایتخت زمستانه ایران درسوئیس، چه شد؟ سرنوشت این اموال باید مشخص شود. این اموال متعلق به مردم ایران است.
یکی از دستگاه هایی که باید نسبت به استرداد اموال مسروقه ایران توسط خاندان پهلوی و وابستگان او اقدام کند، معاونت حقوق عامه دادستانی کل کشور است. متاسفانه هنوز هیچ اقدامی در این راستا انجام نشده است.
منشا موج اخیر مطالبه مردمی است
منشا موجی که اکنون ایجاد شده، از تجمع مردمی جلوی درب سفارت سوئیس است. پس از این تجمع نیز آقای بهادرجرمی توئیتی در این باره منتشر کرد و در پی آن فرح دیبا واکنش نشان داد.
اراده‌ای برای پیگیری این موضوع از سوی مسئولان شاهد نیستیم، باید یک اراده جدی در استرداد اموال مسروقه توسط خاندان پهلوی و وابستگان وجود داشته باشد.
اموال مردم علیه آنان هزینه می‌شود
طی این چهار دهه ما شاهد این موضوع بودیم که پول مردم ایران که توسط خاندان پهلوی غصب شده، علیه مردم ایران هزینه می‌شود. در جنگ تحمیلی از صدام، از منافقین کوردل که بیش از ۱۷هزار نفر انسان بی‌گناه را به شهادت رساندند، از فتنه‌گران سال‌های ۷۸، ۸۸ و ۹۸ حمایت مالی کردند.
همچنین در اغتشاشات اخیر نیز شاهد حمایت مالی خاندان پهلوی بودیم، پول‌های مردم ایران به جای اینکه صرف معاش آنان شود، صرف تخریب و به‌مخاطره انداختن امنیت آنان می‌شود.