توضیح بانک مرکزی حاکی از آن است که اگر بانکی اعطای تسهیلات را طبق قرارداد، منوط به سپرده‌گذاری متقاضی کرده باشد و تا زمان پرداخت کامل اقساط، این سپرده را بلوکه نگه دارد؛ تا پیش از بخشنامه ۲۳ اسفند سال ۱۴۰۰ این رویه در بانک‌ها مرسوم بود که بعد از صدور این بخشنامه بانک‌ها موظف شدند به این دسته از سپرده‌گذاری‌ها همچون سپرده‌های سرمایه‌گذاری، سود پرداخت کنند و بانک نمی‌تواند سپرده را به‌عنوان بخشی از وثیقه بلوکه کند. بنابراین اگر در فرآیند دریافت وام از بانک‌ها، سپرده بلوکه شود، در صورتی که به این سپرده طبق توافق بانک و مشتری، سود پرداخت شود، موردی ندارد اما در شرایطی که بانک و مشتری براساس قرارداد به توافق نرسیده باشند و مشتری سودی نیز در قبال سپرده و پول بلوکه شده خود در بانک دریافت نکند، بانک مربوطه باید پول را برگرداند. بر این اساس طبق اعلام بانک مرکزی، با بانک‌هایی که بخشی از سپرده را بدون پرداخت سود، بلوکه می‌کنند و طبق آن وام می‌دهند، برخورد می‌شود.
مصوبه از اسفند ۱۴۰۰ اجرا می‌شود
علیرضا قیطاسی، دبیر شورای هماهنگی بانک‌های دولتی و نیمه‌دولتی، توضیحاتی در این باره ارائه کرد و گفت: اخذ سپرده نقدی به‌عنوان وثیقه وام از ۲۳ اسفند سال گذشته ممنوع شده و در بانک‌ها نیز این موضوع در حال اجراست.به‌گفته وی، اگر فردی پیش از ۲۳ اسفند سال گذشته سپرده خود را وثیقه نقدی کرده باشد، نمی‌تواند آن سپرده را آزاد کند، بلکه تا زمانی که تمام اقساط آن وام پرداخت شود، مبلغ مربوطه در بانک وثیقه است و مشتری باید وثیقه دیگری بدهد و تعویض وثیقه کند تا بتواند آن پول را برداشت کند، این در حالی است که گزارشات دریافتی، بررسی‌های به‌عمل آمده و شکایات بانک مرکزی، حاکی از رعایت نشدن بخشنامه‌های یادشده و تخلف ازسوی برخی از بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی است که در صورت تداوم تخلف مذکور، موضوع مشمول اقدامات نظارتی و طرح در هیات انتظامی بانک‌ها خواهد شد؛ از این رو مقتضی است به قید تسریع اقدامات لازم به‌منظور رعایت کامل ضوابط یادشده انجام شود و بر حسن اجرای آن نظارت دقیق صورت گیرد.
بلوکه کردن بخشی از وام به روایت متقاضیان
با این همه مشاهدات میدانی از برخی بانک‌ها و گزارش مردم حاکی از آن است که برخی بانک‌ها همچنان با عناوین دیگر چون «ضمانت ریالی» بخشی از وام یا سپرده متقاضیان را بلوکه می‌کنند. در این زمینه، یکی از وام‌گیرندگان اظهار کرد از بانکی ۲۰ میلیون تومان وام گرفته اما ۲۰ درصد این مبلغ نزد بانک بلوکه شده است. متقاضی دیگری عنوان کرد از یکی از بانک‌ها ۶۰ میلیون تومان وام گرفته اما ۱۶ درصد این مبلغ، نزدیک ۱۰ میلیون تومان، نزد بانک بلوکه شده است. نکته حائز اهمیت این است که بانک نگه داشتن این بخش از وام را بلوکه کردن نمی‌داند و آن را تحت عنوان «ضمانت ریالی» اجرا می‌کند، این در حالی است که بانک مربوطه علاوه بر این مبلغ، سفته و یک ضامن نیز از متقاضی دریافت کرده است. در هر صورت باید دید بخشنامه و اخطار دوباره بانک مرکزی چقدر می‌تواند بانک‌ها را از بلوکه کردن بخشی از وام یا اخذ سپرده به‌عنوان وثیقه نقدی منع کند؟
گفتنی است اگر فردی پیش از ۲۳ اسفند ماه سال گذشته سپرده خود را وثیقه نقدی کرده باشد، نمی‌تواند آن سپرده را آزاد کند بلکه تا زمانی که تمام اقساط آن وام پرداخت شود، مبلغ مربوطه در بانک وثیقه است و مشتری باید وثیقه دیگری بدهد و تعویض وثیقه کند تا بتواند آن پول را برداشت کند.