به گزارش نبض بازار، چای در کنار قهوه از محبوب‌ترین نوشیدنی‌های جهان محسوب می‌شود که در انواع مختلفی در بازار موجود است. ۴ نمونه از پرطرفدارترین چای‌ها در جهان چای سیاه، چای سبز، چای اولانگ و چای سفید بوده که هر یک دارای خواص و عطر و طعم بی‌نظیری می‌باشند. این چهار چای همگی از یک گیاه و بوته چای به نام Camellia Sinensis به دست می‌آیند و تفاوت آن‌ها به فرآیند و روش تولید هر یک باز می‌گردد.
در کنار این ۴ چای، چای‌های دیگری مانند چای ترش، گل گاوزبان، بابونه و … نیز وجود دارند که هر یک از گیاه خاصی به دست آمده، دارای خواص متفاوتی بوده و طرفداران خاص خود را دارند.
فرآیند تولید چای سیاه در دنیا به دو روش ارتدکس یا رسمی و C.T.C یا غیررسمی انجام می‌شود. چای ارتدکس و C.T.C به غیر از فرآیند، در ظاهر و مشخصات نیز با هم تفاوت دارند. چای سیاه تولید شده به روش ارتدکس، دارای برگ‌هایی کشیده و در هم پیچیده بوده و چای سیاه تولید شده به روش C.T.C دارای برگ‌هایی گرد و کروی می‌باشد.
چای ایرانی به صورت رسمی و ارتدکس تولید می‌شود. در فرآوری چای به این روش، برگ سبز چای ۵ مرحله مختلف را طی می‌کند تا به چای سیاه تبدیل شود.
کاهش قیمت چای
با وجود افزایش قیمت جهانی چای در ماه‌های اخیر، با تصمیم دولت در کاهش عوارض، مالیات و سود بازرگانی، شاهد کاهش قیمت چای در بازار داخلی هستیم.
احمدرضا بخشی رئیس کمیسیون تخصصی چای درباره وضعیت واردات و قیمت گذاری چای اظهار داشت: در سال ۱۴۰۰ با افزایش قیمت چای سریلانکا، کنیا و هندوستان روبرو شدیم که ناشی از افزایش قیمت‌های جهانی بوده است.
رئیس کمیسیون تخصصی چای افزود: در سه ماه اول سال ۱۴۰۱ قیمت انواع چای خارجی نسبت به سال گذشته ۲۰ درصد افزایش داشته است، اما در تیر ماه امسال با توجه به تمهیدات دولت و مکاتبات کمیسیون تخصصی چای کشور با وزارت جهاد کشاورزی چای جزو اقلام کالا‌های اساسی قرار گرفت و تعرفه گمرکی این محصول از ۵ به ۱ درصد و مالیات بر ارزش افزوده چای در گمرکات از ۹ به ۱ درصد کاهش یافت.
وی گفت: این کاهش عوارض دولتی سبب رکود در بازار چای وارداتی شد، اما در عرصه فروش چای در فروشگاه‌ها در بسته بندی‌های کوچک ۴۵۰ گرمی تا ۵۰۰ گرمی برخی شرکت‌های بسته بندی اقدام به درج قیمت‌هایی کردند که در واقع این قیمت‌ها از نظر کارشناسان حوزه تخصصی چای قیمت‌های واقعی کالا نبود و با توجه به تذکرات ارایه شده، مقداری در قیمت‌ها تجدید نظر صورت گرفت.
بخشی اضافه کرد: البته هنوز هم دو تا سه شرکت هستند که کاهش قیمت روی کالا‌های خود را اعمال نکرده اند، اما ما به طور جدی به دنبال این موضوع هستیم که بتوانیم قیمت‌ها را کنترل کنیم.
لزوم درج شناسه محصول روی بسته بندی‌های چای خارجی
نماینده سازمان جهانی چای در ایران یکی از مشکلات فروش چای را عدم شناسه کالا روی محصول خارجی دانست و تصریح کرد: در خصوص چای، خریدار باید بداند که چه چایی را خریداری می‌کند آن هم به این صورت که چای مانند محصولات دیگر مثل بیسکویت و کیک باید دارای آنالیز و شناسه روی بسته بندی باشد به طوری که مشخص باشد این چای محصول کدام کشور و با چه درجه بندی است تا مشتری سردرگم نشود.
وی گفت: تاکنون روی بسته بندی محصول چای خارجی آنالیز و مشخصاتی نداشتیم بنابراین شرکت‌های بسته بندی از عناوین کلی چای داخلی یا چای ۱۰۰ درصد خارجی استفاده می‌کردند بنابراین مصرف کننده اطلاعی از بسته بندی نداشت و فقط با اعتماد به برند خرید می‌کرد، اما مشتری باید بداند که این برند از چه متریالی استفاده کرده است.
بخشی با بیان اینکه این اقدام دو حسن دارد افزود: علاوه بر اصلاح قیمت‌ها برحسب کشور واردکننده و کیفیت و درجه بندی کالا، باعث سهولت کار بازرسین و ناظرین وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی و صنعت و معدن می‌شود.
رئیس کمیسیون تخصصی چای اظهارداشت: در این اقدام مشخصات روی پاکت بسته بندی شرکت تولید کننده باید با مشخصات بسته بندی خارجی شرکت‌های بسته بندی تطابق داشته باشد بنابراین هرگونه مغایرتی تخلف محسوب می‌شود یعنی برای فریب خریداران است که باید با متخلفان برخورد قانونی صورت گیرد.
بخشی تصریح کرد: همچنین باید قیمت روی محصول با مشخصات روی پاکت تطابق داشته باشد و دلیلی ندارد که تمامی بسته بندی‌ها یک قیمت داشته باشد متاسفانه انچه که اکنون در بازار دیده می‌شود بسته بندی‌های چای یک قیمت واحد دارند و همه از آن پیروی می‌کنند این درحالی است که ممکن است بار یک واردکننده درجه یک و بار واردکننده دیگری درجه ۵ باشد، اما وقتی همه یک قیمت را برای چای خارجی می‌زنند تاجری که بار بی کیفیت‌تر وارد کرده می‌تواند تخفیف ۴۰ درصدی روی محصول لحاظ کند، اما واردکننده‌ای که بار درجه یک آورده نمی‌تواند تخفیف بدهد.
وی خاطرنشان کرد: عملا بازار از محصول درجه یک و با کیفیت خالی می‌شود و واردکنندگان به سمت کالا‌های بی کیفیت می‌روند که می‌تواند بازار را در دست بگیرد و به سلامت جامعه لطمه وارد کند که البته این موضوع تنها مربوط به چای نیست و شامل اکثر کالا‌ها و مواد غذایی می‌شود.
۸۰ تا ۸۵ درصد چای مورد نیاز کشور وارداتی است
نماینده سازمان جهانی چای در ایران گفت: با توجه به میزان مصرف سالانه، بین ۸۰ تا ۸۵ درصد وچای مورد نیاز کشور از محل واردات تامین می‌شود و تنها بین ۲۰ تا ۲۵ درصد از محل تولید داخلی است.
بخشی اضافه کرد: طی سه سال اخیر باغات چای کشور با محدودیت منابع آبی، استمرار خشکسالی و سوختگی روبرو بوده است بنابراین بخش اندکی از چای کشور از این محل تامین می‌شود که البته بخشی از تولید داخل به کشور‌های هدف صادر می‌شود.
نگرانی از ورود چای بی کیفیت به دلیل کاهش توان خرید مردم
رئیس کمیسیون تخصصی چای درباره وجود چای‌های بی کیفیت در کشور افزود: بار چای وارداتی به صورت فله و در بسته بندی‌های بیش از ۱۰ کیلوگرم است بنابراین بار پس از آنالیز و دریافت پروانه سلامت اجازه ترخیص از گمرکات را پیدا می‌کند و تخلفی تا اینجا صورت نمی‌گرد، اما بعد از ورود به کشور ممکن است توسط برخی افراد سودجو این چای با چای تاریخ گذشته خارجی یا ایرانی تحت عنوان چای سنواتی قاطی و بسته بندی و به بازار عرضه شود که یان کار تخلف است.
وی اذعان کرد: البته اکنون به ویژه در سال ۱۴۰۱ با این مشکلات روبرو نبودیم، زیرا این مسائل مربوط به سالیان گذشته بوده تا جایی که دو تا سه شرکت متخلف به دادگاه احضار شدند و با آن‌ها برخورد قانونی صورت گرفت.
بخشی گفت:، اما اکنون با مشکل کاهش توان خرید مردم روبر هستیم که همین امر در ورود بار بی کیفیت و درجه ۳ تا ۵ به کشور تاثیرگذار است، زیرا تجار ما رغبتی برای خرید بار با کیفیت و درجه یک با قیمت‌های بالای ۵ دلار ندارند و این موضوع نگران کننده است.
وی اظهار داشت: اکنون باری با کیفیت درجه یک و دو چای بین ۵ تا ۱۵ دلار قیمت دارد بنابراین تاجر به بازارش نگاه می‌کند وقتی بازار کشش ندارد بار ۳ تا ۴.۵ دلاری تامین و وارد می‌کند البته این تخلف نیست این فقط باری است که از لحاظ کیفیت ضعیف‌تر است.
نماینده سازمان جهانی چای در ایران یادآورشد: ایران پیش از این یکی از واردکنندگان و مصرف کنندگان چای‌های باکیفیت از سریلانکا و کنیا بود که اکنون به دلیل مشکلات اقتصادی به سمت خرید و مصرف چای‌های درجه پایین و بی کیفیت روی آورده است.
وی با بیان اینکه قیمت چای خارجی بستگی به کشور صادرکننده دارد گفت: در سریلانکا به دلیل مشکلات فعلی قیمت چای بین ۱ تا ۲ دلار افزایش یافته بنابراین قیمت این محصول بین ۴ تا ۱۵ دلار است بنابراین متوسط باری که از سریلانکا وارد می‌شود بین ۴ تا ۷ دلار متغیر است البته چای ۹ دلاری هم وارد می‌کنیم، اما مقدارش کم است.
وی قیمت چای هندوستان را بین ۴ تا ۵ دلار و کنیا را بین ۳ تا ۴ دلار و ۲۰ سنت عنوان کرد و افرود: این قیمت متوسط جهانی چای است، زیرا تجاری داریم که چای ضعیف‌تر و برخی چای لوکس و گران‌تر وارد می‌کنند.
قیمت ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزارتومانی چای ایرانی با توجه به دریافت یارانه دولتی منطقی نیست
رئیس کمیسیون تخصصی چای درباره قیمت چای ایران گفت: چای ایرانی از کیفیت خوبی برخوردار است، اما با توجه به پرداخت یارانه دولتی و حمایت‌های وزارت جهاد کشاورزی و سازمان چای کشور به نظر می‌رسد قیمت بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزارتومان برای چای ایرانی منطقی نیست.
وی براین باور است با وجود اینکه قیمت چای ایرانی ۴ تا ۵ برابر افزایش یافته، اما همچنان باغداران ما با مشکلات جدی معیشتی روبرو هستند بنابراین مشخص است فاصله بزرگی وجود دارد که یک ریال آن به جیب کشاورزان و باغداران ما نمی‌رود که امر دغدغه ما در کمیسسیون چای کشور است.
وی از دستگاه‌های نظارتی خواست تا قیمت گذاری چای در کشور مورد بررسی و بازبینی قرار گیرد.