رئیس‌جمهور بالاترین مقام منتخب مستقیم کشور، رئیس قوهٔ مجریه و دومین مقام مهم بعد از رهبری است. وظایف وی مشابه وظایف سران دولت‌ها در سایر کشور‌ها است، با این تفاوت که نیرو‌های مسلح، رئیس قوهٔ قضائیه، صدا و سیما و سایر سازمان‌های مهم دولتی، همه تحت کنترل مقام معظم رهبری هستند.
سیزدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری ایران در ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ همزمان با انتخابات ششمین دورهٔ شورا‌های اسلامی شهر و روستا برگزار شد. در این انتخابات، هشتمین رئیس‌جمهور ایران با آرا مردم انتخاب شد. طبق قانون اساسی ایران،حسن روحانی با توجه به دو دورهٔ ریاست‌جمهوری پیاپی، در این انتخابات حق نامزد شدن نداشت.
نتایج انتخابات ریاست جمهوری روز گذشته شنبه ۲۹ خرداد توسط وزارت کشور اعلام شد و بر این اساس سید ابراهیم رئیسی با میزان ۱۷ میلیون و ۹۲۶ هزار و ۳۴۵ رای از مجموع ۲۸ میلیون و ۹۳۳ هزار و ۴ رای به پیروزی رسید. اما رئیس جمهور منتخب از زمان پیروزی در انتخابات تا آغاز رسمی دوره چهار ساله ریاست جمهوری اش، سه مرحله دیگر پیش رو دارد.
شورای نگهبان به عنوان ناظر، باید صحت انتخابات را تأیید کند، رهبر معظم انقلاب حکم ریاست جمهوری او را تنفیذ کند و در نهایت رئیس‌جمهور جدید در صحن علنی مجلس شورای اسلامی برای "پاسداری از قانون اساسی" قسم یاد کند. میزبان مراسم تنفیذ هم، رهبر معظم انقلاب است.
مرحله اول: تائید شورای نگهبان
شورای نگهبان ظرف یک هفته و در صورت ضرورت حداکثر ۱۰ روز پس از دریافت نتیجه انتخابات ریاست جمهوری نظر قطعی خود را نسبت به انتخابات انجام شده به وزارت کشور اعلام خواهد کرد. در این مدت نامزد‌های انتخابات و افرادی که از نحوه برگزاری انتخابات شکایتی دارند، فرصت خواهند داشت تا شکایت خود را به شورای نگهبان و مراجع قضایی اعلام کنند.
پس از تایید نتیجه انتخابات از سوی شورای نگهبان اعتبارنامه رئیس جمهوری منتخب توسط شورای نگهبان تنظیم می‌شود و آیت الله علی خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب طی حکمی که رئیس جمهور پیشین آن را قرائت می‌کند، رای مردم را در اصطلاح "تنفیذ" می‌کند.
مرحله دوم: تنفیذ حکم رئیس جمهوری
رئیس جمهور منتخب از زمان پیروزی در انتخابات تا آغاز رسمی دوره چهارساله ریاست جمهوری خود بر پایه قانون اساسی وظایف و مسئولیت‌هایی را بر عهده می‌گیرد که تمامی آن‌ها با امضای مقام معظم رهبری و خوانده شدن حکم تنفیذ به وی سپرده می‌شود و او می‌پذیرد که تمام استعداد و صلاحیت خویش را در راه ایفای مسئولیت‌هایی که برعهده گرفته به‌کار گیرد.
اهمیت مراسم تنفیذ از ۲ نظر بسیار مهم است، یکی اینکه آغاز دوره جدید در مدیریت کشور به شمار می‌رود که می‌طلبد در این راه دیگر مسئولان همراه با رئیس جمهور منتخب وارد میدان عمل شوند و دیگر اینکه این مراسم نشان دهنده مردم سالاری است، زیرا مردم از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا به امروز در انتخاب مدیران طراز اول کشور نقش آفرینی کرده اند و در سرنوشت خود و کشورشان سهیم بوده اند.
تنفیذ حکم ریاست جمهوری پیش از مراسم تحلیف حکم ریاست جمهوری طبق بند ۹ اصل ۱۱۰ قانون اساسی، پس از انتخاب مردم از جمله وظایف و اختیارات رهبر معظم انقلاب است. تنفیذ حکم رئیس‌جمهور ایران به وسیله ولایت فقیه، از اختیارات او در قانون اساسی است و هرگز جنبه تشریفاتی و صوری ندارد؛ یعنی، قانونا، تا زمانی که ولایت فقیه حکم رئیس‌جمهور منتخب را تنفیذ نکند، وی ریاستی بر قوه مجریه ندارد.
واژه «تنفیذ» و با توجه به سخن روح‌الله خمینی که گفته‌است این تنفیذ تا زمانی است که عمل بر طبق بر طبق موازین اسلام باشد. تنفیذ حکم ریاست جمهوری نقش نظارتی تا انتهای دوران ریاست جمهوری دارد و در صورت انحراف رئیس‌جمهور از اصل تعیین شده، او را فاقد اعتبار و مشروعیت می‌کند.
طبق بند ۹ اصل ۱۱۰ قانون اساسی، امضای حکم ریاست جمهوری از جمله وظایف و اختیارات رهبر معظم انقلاب است. حجت الاسلام حسن روحانی چهارمین رئیس جمهور ایران در دوره رهبری آیت‌الله خامنه‌ای است و حکم تنفیذ او، هشتمین حکمی است که رهبر معظم انقلاب صادر کرد.
مرحله سوم: تحلیف در مجلس شورای اسلامی
تحلیف رئیس جمهور ایران پس از مراسم تنفیذ حکم او از سوی رهبر معظم انقلاب با حضور رئیس دیوان عالی کشور، اعضای شورای نگهبان قانون اساسی و رئیس قوه قضائیه انجام می‌گردد. در این مراسم که در مجلس شورای اسلامی انجام می‌گردد، رئیس جمهور منتخب بر طبق اصل ۱۲۱ قانون اساسی سوگند یاد می‌کند که همهٔ استعداد و صلاحیت خویش را در راه ایفای مسئولیت‌هایی که برعهده گرفته‌است، به کار گیرد و در پایان سوگندنامه را امضا می‌کند.
این مراسم به فاصله کوتاهی پیش از مراسم تحلیف در مجلس شورای اسلامی برگزار می‌شود. در این مراسم رئیس جمهور پیشین و اعضای اصلی کابینه او، سران قوا و نهاد‌های اصلی حکومت، مقام‌های سیاسی، نظامی و مذهبی و همچنین جمعی از سفرای مقیم تهران حضور دارند. رئیس جمهور منتخب پس از مراسم تحلیف در مجلس شورای اسلامی، کار خود را آغاز می‌کند.
رئیس جمهور ۱۲ مرداد ماه آغاز به کار می‌کند
حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی رئیس جمهور دولت یازدهم و دوازدهم روز گذشته شنبه ۲۹ خرداد ماه در جلسه ستاد ملی مبارزه با کرونا درباره زمان شروع به کار دولت گفته است: ان‌شاءالله رئیس جمهور منتخب ملت ۴۵ روز دیگر مسئولیت ریاست‌جمهوری را عملاً به‌عهده خواهد گرفت.
بر این اساس رئیس جمهور جدید دولت سیزدهم ۱۲ مرداد ماه آغاز به کار خواهد کرد. حسن روحانی از تاریخ ۱۲ مرداد ۱۳۹۲ رئیس جمهور ایران است و دوران ریاست جمهوری حسن روحانی در ۱۲ مرداد ۱۴۰۰ به پایان می‌رسد.
متن سوگند رئیس جمهور
من به عنوان رئیس جمهور در پیشگاه قرآن کریم و در برابر ملت ایران به خداوند قادر متعال سوگند یاد می‌کنم که پاسدار مذهب رسمی و نظام جمهوری اسلامی و قانون اساسی کشور باشم و همهٔ استعداد‌ها و صلاحیت خویش را در راه ایفای مسئولیت‌هایی که برعهده گرفته‌ام به کار گیرم و خود را وقف خدمت به مردم و اعتلای کشور، ترویج دین و اخلاق، پشتیبانی از حق و عدالت، گسترش عدالت سازم و از هرگونه خودکامگی بپرهیزم و از آزادی و حرمت اشخاص و حقوقی که قانون اساسی برای ملت شناخته است، حمایت کنم.
در حراست از مرز‌ها و استقلال سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشور از هیچ اقدامی دریغ نورزم و با استعانت از خداوند و پیروی از پیامبر اسلام و ائمه اطهار علیهم السّلام، قدرتی را که ملت به عنوان امانتی مقدس به من سپرده است، همچون امینی پارسا و فداکار نگاهدار باشم و آن را به منتخب ملت پس از خود بسپارم.